ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ

Η αδελφότητα της σπηλιάς (μέρος Ε')

Σημειώσαμε πριν πως το πιθανότερο είναι οι αυλοί των τούνελ της παλιάς σπηλιάς να είχαν αποφραχθεί κατά τόπους ήδη πολύ πριν τα έργα του 1977. Μιας και βρισκόμαστε στο χώρο του τούνελ της «λιμνούλας», το οποίο είναι και το μοναδικό αξιόλογο άνοιγμα που έχει απομείνει προσβάσιμο σήμερα, ας δούμε κάποια πράγματα που σχετίζονται με την άποψη αυτή.

Κατ' αρχάς, θα πρέπει να τονιστεί ότι το συγκεκριμένο τούνελ είναι φυσικό, εκτός του τελικού τριγωνικού τμήματος που καταλήγει στη «λιμνούλα», το οποίο δείχνει να είναι τεχνητά διαμορφωμένο (λαξευμένο), μάλλον κατά διεύρυνση προϋπάρχοντος φυσικού ανοίγματος. Παρατηρώντας κανείς τα τοιχώματα του, εύκολα διαπιστώνει ότι αυτά συνδυάζουν χαρακτηριστικά τόσο καρστικοποίησης όσο και κατακρημνισιγενή. Δηλαδή, ενώ το βασικό κοίλωμα φαίνεται να έχει δημιουργηθεί από τη διαβρωτική δράση του νερού στο ασβεστολιθικό πέτρωμα, καθ' όλο το εσωτερικό του τούνελ απαντώνται μεγάλοι όγκοι βράχου αποκολλημένοι και ενσφηνωμένοι μεταξύ τους.

Χαρακτηριστικά, σε κάποιο σημείο της οροφής, ένα μεγάλο κομμάτι κορμού πεύκου έχει εγκλωβιστεί –ποιος ξέρει πώς και από πότε– ανάμεσα σε κομμάτια βράχου.

Το τι προκάλεσε την αποκόλληση και κατακρήμνιση των βράχων στο εσωτερικό του τούνελ δεν είναι σαφές. Θα μπορούσε να πρόκειται για μια αυτόματη κατολίσθηση ή καθίζηση του εδάφους. Ίσως, πάλι, υπεύθυνος να ήταν κάποιος σεισμός του παρελθόντος. Ας μη ξεχνάμε ότι ο ορεινός όγκος της Πεντέλης επικάθεται μίας σεισμογενούς εστίας, η οποία έχει κατά καιρούς πυροδοτήσει αρκετούς σεισμούς. Από την άλλη, δεν αποκλείεται η κατακρήμνιση των βράχων να προκλήθηκε και από ανθρώπινη παρέμβαση, έπειτα δηλαδή από κάποια ανατίναξη.

Τώρα, θυμάστε που προηγουμένως σημειώναμε το γεγονός ότι το «νεοανακαλυφθέν πηγάδι της σπηλιάς» στο σχετικό δημοσίευμα του 1935 ανακαλύφθηκε, ακριβώς, μόλις το 1935; Πιστεύετε ότι ακόμα και σήμερα, στο χιλιοεξερευνημένο πια κοίλωμα της σπηλιάς, δεν υπάρχουν ανοίγματα την ύπαρξη των οποίων αγνοούν οι περισσότεροι απ' όσους έχουν ερευνήσει το χώρο;

Ας δούμε εδώ κάποιες φωτογραφίες από μία επίσκεψη μαζί με το φίλο του site «ΓεωσκόποΣ» στο τούνελ της «λιμνούλας».

Αμέσως πριν το τελικό τριγωνικό τμήμα του τούνελ, σχηματίζεται ένας ευρύχωρος θάλαμος, ύψους τεσσάρων περίπου μέτρων. Ψηλά, στην οροφή του θαλάμου αυτού, υπάρχει ένα άνοιγμα που οδηγεί σε ένα άλλο, ευθύγραμμο τούνελ.

Στην πορεία, συναντάμε ένα χαραγμένο σύμβολο, καθώς και το σπάγκο που άφησαν κάποιοι πίσω τους.

Λίγο πιο πέρα, μετά από διαδρομή 8–10 μέτρων, η συνέχεια του τούνελ προς τα εμπρός φράσσεται από χώμα και πέτρες.

Ένα παρακλάδι προχωράει λίγα μέτρα προς τα αριστερά. Εκεί υπάρχει αφημένο ένα δοκάρι, από εκείνα που παλιότερα υποστύλωναν το εσωτερικό των εκκλησιδίων της σπηλιάς.

Παραδίπλα, μία κάθετη οπή από γεωτρύπανο, υπόλειμμα των έργων του 1977, υπενθυμίζει τις εργασίες που έλαβαν χώρα την περίοδο εκείνη.

Σημειωτέον ότι πάνω από το συγκεκριμένο σημείο του τούνελ δεν υπάρχει το κοίλωμα της σπηλιάς αλλά ο βράχος που σχηματίζει το αριστερό της τοίχωμα, η επιφάνεια του οποίου βρίσκεται περί τα 30 μέτρα ψηλότερα. Το γεωτρύπανο, λοιπόν, που στήθηκε για τη διάνοιξη της συγκεκριμένης οπής θα πρέπει να είχε μεγάλη διατρητική εμβέλεια, σίγουρα άνω των 30 μέτρων.

Παρεμπιπτόντως, ένα απαραίτητο σχόλιο, εν είδει διαλείμματος στο σημείο αυτό.

Το θέμα της Πεντέλης έχει υποφέρει αρκετά από τη δράση διαφόρων τύπων, οι οποίοι, μέσα από μια σύμμειξη χονδροειδούς άγνοιας και –το χειρότερο– σκόπιμης μυθοπλαστικής παραποίησης, έχουν σταδιακά δημιουργήσει μια απόπνοια γελοιότητας γύρω από αυτό, ως αποτέλεσμα της ανάγκης τους για διαρκή συναρμολόγηση και πώληση νέων, όλο και πιο «μυστηριωδών μυστηρίων». Και τι δεν έχουμε ακούσει για την υποτιθέμενη πορεία και κατάληξη των τούνελ της σπηλιάς... Ήμασταν οι πρώτοι που σχολιάσαμε το φαινόμενο αυτό, και εδώ δεν έχουμε να προσθέσουμε τίποτα περισσότερο. Υπάρχει, όμως, και η άλλη όψη του νομίσματος της ανοησίας.

Προ καιρού είχαμε ξεφυλλίσει δύο βιβλία που υποτίθεται ότι στόχευαν στο να βάλουν τα πράγματα στη θέση τους σε σχέση με την παραπάνω κατάσταση, καταρρίπτοντας τους διάφορους μύθους γύρω από την Πεντέλη. Θα ήταν χρήσιμο αν οι συγγραφείς των συγκεκριμένων βιβλίων κινούνταν προς την κατεύθυνση αυτή με διάθεση αντικειμενικότητας, βασιζόμενοι στην παράθεση κάποιας μορφής έρευνας, και περιορίζοντας την κριτική τους σε θέματα με τα οποία έχουν πραγματικά ασχοληθεί και γνωρίζουν. Αντί γι' αυτό, διαπιστώσαμε για μία ακόμη φορά το πόσο συχνά η υπερβολική σοβαροφάνεια στερείται ανάλογου αντικρίσματος. Οι συγγραφείς, επικαλούμενοι τη σπηλαιολογική τους έρευνα και με ύφος δηκτικό, στηλίτευαν «τους ανόητους που υποστηρίζουν την πιθανότητα ύπαρξης κατά το παρελθόν ανοιγμάτων στη σπηλιά προς εκτεταμένο δίκτυο τούνελ», παραθέτοντας μάλιστα και «ντοκουμέντα». Ανάμεσα στα «ντοκουμέντα» αυτά περιλαμβάνονταν και κατόψεις του τούνελ της «λιμνούλας», το οποίο υποτίθεται ότι οι ίδιοι είχαν εξερευνήσει ενδελεχώς. Όπως ήταν αναμενόμενο, η διακλάδωση που απεικονίζεται στις προηγούμενες φωτογραφίες δε σημειωνόταν πουθενά στις κατόψεις, παρά την «ενδελεχή εξερεύνηση». Αναρωτιέται κανείς, αν στον συγκεκριμένο και περιορισμένο χώρο του τούνελ της «λιμνούλας» διαφεύγουν ανοίγματα όπως το παραπάνω, και μάλιστα από ανθρώπους οι οποίοι προσπαθούν, ακριβώς, να αντικρούσουν το ενδεχόμενο ύπαρξης αγνώστων ανοιγμάτων στην παλιά σπηλιά, πόσο αξιόπιστα μπορεί να είναι τα συμπεράσματα της όποιας έρευνας; Και, πόσα άλλα ανοίγματα και διακλαδώσεις της σπηλιάς θα μπορούσαν να είχαν παραμείνει άγνωστα και ανεξερεύνητα από τους κατά καιρούς επισκέπτες της;

Ιδιαίτερη εντύπωση μας έκανε η εμπάθεια και η χλευαστική διάθεση που απέπνεε ιδιαίτερα το ένα από τα δύο πονήματα. Ο συγγραφέας του δήλωνε στον πρόλογο πως «αντίθετα με τα όσα υποστηρίζουν διάφοροι, εκείνος είχε μελετήσει εξονυχιστικά το θέμα της Πεντέλης, και μέσα σε διακόσιες μόλις σελίδες είχε διαφωτίσει τη συντριπτική πλειοψηφία των πτυχών του» (sic). Με στόμφο επαΐοντα που σχολιάζει ανοησίες, κατακεραύνωνε όλους όσους μιλούν για την εκδήλωση παράδοξων ή ασυνήθιστων φαινομένων στην Πεντέλη, για την ύπαρξη παλαιότερα εκτεταμένων τούνελ με αφετηρία τη σπηλιά, και για λοιπά «μυθεύματα». Δεδομένου του ύφους του βιβλίου, αναμενόμενο ήταν αυτό να βρίθει από αστείες παρανοήσεις και αυθαίρετα συμπεράσματα. Η φωτογραφία από ένα κομμάτι μαύρο πανί που είχε εγκαταλειφθεί στη σπηλιά παλαιότερα, έπειτα από κάποιο τηλεοπτικό γύρισμα, είχε μετατραπεί, μεσολαβούσης της δημιουργικής φαντασίας του συγγραφέα, σε υπόλειμμα μαγικής τελετής. Μία φανταστική ζωγραφιά που συνόδευε την αναφορά του Χ. Παρμενίδη (παρατίθεται παρακάτω) είχε εκληφθεί και παρουσιαζόταν ως παλαιά απεικόνιση του εσωτερικού της σπηλιάς. Ο αποκαλούμενος «βαρυτικός δρόμος» της Πεντέλης είχε αποδειχθεί κατά αποστομωτικό τρόπο ότι συνιστά οφθαλμαπάτη, βάσει κάποιων τοπογραφικών μετρήσεων. Τι να πει κανείς για τους κουτούς επιστήμονες που επιμένουν να χρησιμοποιούν πανάκριβα βαρυτόμετρα προκειμένου να ελέγξουν τη βαρυτική απόκλιση μιας περιοχής, και δεν αξιοποιούν την ιδιοφυή και οικονομική πατέντα του πονήματος (περισσότερα για το αστείο της μεθοδολογίας αυτής: εδώ).

Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο εντοπίσαμε και άλλα, κρισιμότερα σημεία όπου ο συγγραφέας, στην υποτιθέμενη του πρόθεση να απομυθοποιήσει τα της Πεντέλης, έπλαθε νέους μύθους ο ίδιος, παρουσιάζοντας τους ως γεγονότα. Από τα δεκάδες σκαλισμένα σύμβολα της Πεντέλης, παρουσιάζονταν μονάχα δύο, εκ των οποίων το ένα (λάξευμα 8) κοσμούσε και το εξώφυλλο του βιβλίου. Ενδεικτικό της σύγχυσης ήταν ότι το σύμβολο αυτό αναφερόταν πως «θυμίζει ρόδο, με δύο κελτικούς σταυρούς μέσα σ' αυτό». Καλά, το «κελτικό» της τεχνοτροπίας ο συγγραφέας μάλλον το είχε διαβάσει από το site (συγκεκριμένα από εδώ) και αναπαραγάγει τυφλά (μαζί με αρκετά άλλα στοιχεία και παρατηρήσεις), καθώς κατά το χρόνο έκδοσης του πονήματος δεν είχαμε ακόμα αναφερθεί αναλυτικά στα λαξεύματα μέσα από τη σχετική ενότητα. Αλλά, δύο σταυροί; Πού στα κομμάτια είναι ο δεύτερος; Εκτός εάν το περίγραμμα του συμβόλου μπορεί να θεωρηθεί σταυρός. Στην περίπτωση αυτή, βέβαια, θα μπορούσε να θεωρηθεί και ότι στην Πεντέλη δε φυτρώνουν πεύκα αλλά πορτοκαλιές.

Ήταν μία εξονυχιστική πράγματι μελέτη, όπου η Πεντέλη εξονυχίστηκε αργά και μαρτυρικά ωσάν Πενταδάκτυλος!

Δεν μπορούμε να κατανοήσουμε τη ροπή κάποιων ανθρώπων προς μονοσήμαντους τρόπους σκέψης και θεώρησης των πραγμάτων. Ναι, προφανώς υπάρχουν μυθομανείς και τσαρλατάνοι, οι οποίοι πρέπει να αναγνωρίζονται και να απορρίπτονται. Και, ασφαλώς, υπάρχουν αμέτρητα μυθεύματα γύρω από οτιδήποτε θα μπορούσε να εξάψει τη φαντασία των ανθρώπων. Όσο, όμως, επιζήμιο είναι το να προωθούνται μυθεύματα ως πραγματικά γεγονότα, τόσο είναι βλακώδες και το να απορρίπτονται αληθή δεδομένα και υπαρκτές καταστάσεις ως μυθεύματα. Ο ορθολογισμός συνιστά χρήσιμο εργαλείο, απαιτεί όμως εκτεταμένη συλλογή και σφαιρική ανάλυση δεδομένων προκειμένου να εξασφαλίζεται το πρώτο συνθετικό του όρου, ώστε να μην παραφθείρεται δηλαδή ο ορθο–λογισμός σε αυθαίρετο λογισμό ή, ακόμη χειρότερα, σε παρα–λογισμό. Σε τελική ανάλυση, ο κατά φαντασία ορθολογιστής δε διαφέρει και τόσο από τον θεωρητικό του αντίποδα, τον φαντασιόπληκτο μυθομανή. Αμφότεροι έχουν υποκύψει στις πεποιθήσεις τους, διατηρώντας τα μάτια τους κλειστά και τα αυτιά τους βουλωμένα.

Διάλειμμα τέλος. Τα κεφάλια μέσα (ή έξω – όπως προτιμάτε). Πίσω στα τούνελ της Πεντέλης, θέμα το οποίο, όπως θα δούμε αμέσως παρακάτω, εκτός από βάθος, έχει και... μήκος.

Τα όσα είδαμε για το τούνελ της «λιμνούλας» και για το πηγάδι που αναφέρεται στη δημοσίευση του 1935 είναι εν μέρει ενδεικτικά και για τα υπόλοιπα τούνελ της παλιάς σπηλιάς, η πορεία των οποίων ήταν ακανόνιστη και με αρκετές διακλαδώσεις. Πόσο πιθανό είναι κάποια από τις διακλαδώσεις αυτές να συνέχιζε την πορεία της προς τα ενδότερα του βουνού, κατ' αντιστοιχία με τα της μαρτυρίας του Τσελεμπί;

Αρκετά πιθανό, σύμφωνα με ορισμένες ενδείξεις.

Στα τοιχώματα των υποκείμενων της σπηλιάς λατομείων απαντώνται πολλά υπολείμματα από σπηλαιώματα και κάθετα πηγάδια.

Είναι προφανές ότι αρκετοί τέτοιοι σχηματισμοί θα πρέπει να καταστράφηκαν παλιότερα, με τη συνεχή επέκταση των μετώπων των λατομείων. Και είναι ενδεχόμενο, μεταξύ αυτών, να καταστράφηκαν και τμήματα από τούνελ που ξεκινούσαν ή διέρχονταν από το υπέδαφος της σπηλιάς.

Όπως και να 'χει, στη νοτιοδυτική πλευρά της Πεντέλης σχηματίζεται μία νοητή λωρίδα πλάτους μερικών εκατοντάδων μέτρων και με διεύθυνση από την κορυφή προς τους πρόποδες του βουνού, εντός της οποίας απαντάται πλήθος από μικρούς και μεγάλους σπηλαιώδεις σχηματισμούς, ανάμεσα τους και η σπηλιά. Εντός των ορίων της νοητής αυτής λωρίδας εντοπίζονται και τα κυριότερα από τα λατομεία μαρμάρου. Η τοπογραφική αυτή ταύτιση κάθε άλλο παρά τυχαία είναι. Το μάρμαρο είναι ασβεστολιθικό πέτρωμα, και ως εκ τούτου υπόκειται στη διαβρωτική δράση του νερού και στην επακόλουθη δημιουργία σπηλαιωμάτων εντός του όγκου του. Είναι, λοιπόν, αναμενόμενο όπου υπάρχει μάρμαρο να δημιουργούνται σπηλαιώδεις σχηματισμοί και κανάλια απορροής υδάτων.

Υπόγεια ύδατα της Πεντέλης, ακολουθώντας τέτοια κανάλια απορροής, ανάβλυζαν τα παλαιότερα χρόνια στους πρόποδες της, σχηματίζοντας πλούσιες πηγές και μικρές λίμνες. Ονομαστή ήταν η περιβαλλόμενη από θρύλους λίμνη του "Θαλασσίου", καθώς και η πηγή της Αγίας Τριάδας, ένα αξιοπρόσεκτο σχόλιο του Δ. Καμπούρογλου περί της οποίας παραθέσαμε σε προηγούμενη ενότητα. Η πηγή της Αγίας Τριάδας εντοπιζόταν στην ομώνυμη πλατεία της Παλιάς Πεντέλης. Σήμερα, μονάχα μία μικρή βρυσούλα έχει απομείνει να θυμίζει την ύπαρξη της.

Μιλώντας, όμως, για υπόγεια ύδατα, φτάνουμε σε ένα άλλο κομμάτι του πάζλ, που αφορά, όχι πλέον τα φυσικά τούνελ της σπηλιάς, αλλά τις τεχνητές στοές της Πεντέλης.

Υπήρχαν τέτοιες στοές στο βουνό;

Όχι μόνο υπήρχαν, αλλά και υπάρχουν ακόμα, με τις προσβάσεις προς αυτές να είναι περισσότερες απ' ό,τι πιθανώς φαντάζεστε.

ΕΠΟΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ