ΚΑΙ ΔΙΑΦΘΕΙΡΑΙ ΤΟΥΣ ΔΙΑΦΘΕΙΡΑΝΤΑΣ ΤΗΝ ΓΗΝ (ύψος γραμμάτων 25 χιλ., αρχές άνοιξης 1992).

Η επιγραφή πολύ πρόσφατη. Στην ένθετη 14 χρόνια αργότερα.

Ανήκει στο κείμενο της Αποκάλυψης, και το πλήρες εδάφιο είναι:

 

«Και τα έθνη ωργίσθησαν, και ήλθεν η οργή του και ο καιρός των εθνών κριθήναι και δούναι τον μισθόν τοις δούλοις σου τοις προφήταις και τοις αγίοις τοις φοβουμένοις το όνομά σου, τοις μικροίς και τοις μεγάλοις, και διαφθείραι τους διαφθείραντας την γην».[23] (Αποκ. ια΄ 18)

 

Για το σκαλισμένο στη Σπηλιά αποτύπωμα δεξιάς άκρας χειρός (τέλη άνοιξης 1993), είπαμε αρκετά στο κεφάλαιο Αξιοσημείωτα φαινόμενα ή πλάνες;

Η παλάμη αφού καθαρίστηκε από τη λάσπη που την είχαν καλύψει. Στην ένθετη, όταν ήταν πολύ πρόσφατη.

Παρότι ο Μπαλάνος υπέθεσε (στην εκπομπή του για τη Σπηλιά) ότι μπορεί κάποιος να την έφτιαξε "για πλάκα", είδαμε πως έχει ενταχθεί στα φαινόμενα της Σπηλιάς, κι ενώ η μαντάλα είναι το πιο απεικονισμένο σύμβολο, αυτή η παλάμη είναι το πιο πολυσυζητημένο. Γιατί έχουμε και την αντίστοιχη αριστερή παλάμη που βρίσκεται σκαλισμένη γύρω στα 380 μέτρα μακριά από τη δεξιά (αρχές καλοκαιριού 1993).

Εκτός αυτών, υπάρχει κάπου έξω από τη Σπηλιά χαραγμένο δυσδιάκριτο περίγραμμα δεξιάς άκρας χειρός, που είναι όμως τόσο παλιό ώστε ακόμη και οι μεταγενέστερες λειχήνες πάνω στη μαυρισμένη επιφάνεια έχουν απολιθωθεί.

 

Αριστερά, το χέρι εν μέρει καλυμμένο από τις λευκές κηλίδες του οξαλικού ασβεστίου. Δεξιά, ζωντανές λειχήνες προς σύγκριση.

Σε παρόμοια κατάσταση βρίσκονται κοντινά ίχνη από παραμίνα που ξέρουμε πως έγιναν προ 150 ετών. Μακροσκοπικά, λοιπόν, μπορούμε να πούμε ότι το περίγραμμα είναι τουλάχιστον του 19ου αιώνα, όμως θα μπορούσε να είναι και της κλασικής εποχής.

Πέρα από το ότι το αποτύπωμα παλάμης ίσως είναι το πρώτο από τα σχέδια (με χρώμα στην αρχή και με χάραξη αργότερα) που έφτιαξε ο άνθρωπος (αφού το μοντέλο ήταν πάντα πρόχειρο), δεν έχω να πω τίποτε άλλο για τη σκοπιμότητα της λάξευσης των συγκεκριμένων χεριών. Πιθανώς να ανήκουν στα δηλωτικά ταυτότητας.

Ένα μικρό ημιτελές λάξευμα βρίσκεται σε όγκο μπροστά από αριστερή παλάμη, σπείρα και σταυρό. Θυμίζει ανθρώπινη μύτη (φθινόπωρο 1993), αλλά λείπει ένα μεγάλο θραύσμα.

Σε ένα σημείο υπάρχουν 2 αλλόγλωσσες επιγραφές. Η πρώτη είναι αιγυπτιακή ιερογλυφική επιγραφή μέσα σε δέλτο (τέλη άνοιξης 1993), δηλωτικό ονόματος Φαραώ.

Στην ένθετη πριν από τις γρατσουνιές που έκαναν κάποιοι για να τη διαγράψουν.

Και η άλλη είναι η με ελληνικά γράμματα επιγραφή ΜΑΡΑΝ ΑΘΑ (τέλη 1993), που βρίσκεται στο τέλος της Α΄ επιστολής προς Κορινθίους (ις΄ 22), ανήκει στην αραμαϊκή γλώσσα, και σημαίνει «Ο Κύριος ήκει» (έχει έρθει).

Αυτοί που γρατσούνισαν την προηγούμενη επιγραφή το έκαναν και σε τούτη.

Σε άλλη θέση υπάρχει σκαλισμένο στυλιζαρισμένο πρόσωπο (καλοκαίρι 1993), που θυμίζει μάλλον προσωπείο. Έτσι, το έχω ονομάσει "μάσκα". Ελλειπτικού σχήματος 162 επί 112 χιλ., είναι πολύ ρηχό, και όταν μαυρίσει ο βράχος [24] θα είναι απίθανο να διακρίνεται.

Υπάρχει κυκλικό λεκανοειδές όρυγμα (διάμετρος στα χείλη 45 εκ.) (φθινόπωρο 1993). Επειδή ο βράχος ήταν επικλινής, το βαθύ σκάψιμο για την οριζοντίωση της λεκάνης έγινε σε σχήμα πεντάγωνου (οι πλευρές του κυμαίνονται από 61 ως 62 εκ.)

Η προφανής του χρησιμότητα είναι να συγκεντρώνει βρόχινο νερό (~6 λίτρα), και υπολείμματα από δύο παλαιές τέτοιες γούρνες υπάρχουν σε διάφορα σημεία του βουνού.[25]

 

Αριστερά, η λεκάνη γεμάτη νερό. Δεξιά, μία κατεστραμμένη γούρνα.

ΕΚΑΣ ΟΙ ΒΕΒΗΛΟΙ (αρχές 1994). "Εκάς βέβηλοι" ήταν η φράση που εκφωνούσαν πριν από την έναρξη των Μεγάλων Ελευσινίων Μυστηρίων, ώστε να απομακρυνθούν οι αμύητοι, οι οποίοι μέχρι τη στιγμή εκείνη συμμετείχαν στα εξωτερικά δρώμενα της εορτής. Η προσθήκη του άρθρου μάλλον τονίζει πως η απαγόρευση απευθύνεται μόνο στους βέβηλους επισκέπτες της Σπηλιάς. (Εκτός κι αν όντως εννοούσε να δοθεί επίδομα ΕΚΑΣ (Επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης Συνταξιούχων) στους βέβηλους, όπως δηκτικά αναφέρει ο Μπαλάνος (βλ. Πέρα από το Αίνιγμα της Πεντέλης, σ. 168).

Στην ένθετη, η επιγραφή κατόπιν περιποιήσεων εκ μέρους θιγέντων βεβήλων.

Δεν ήταν η πρώτη φορά· στις 27/2/82 η αυτή φράση ήταν γραμμένη με μολύβι στην πόρτα της εκκλησίας. Αλλά και στις 5/12/02 στην πινακίδα [26] που βρίσκεται στην αρχή του χωματόδρομου για Σπηλιά είδα γραμμένο με μαρκαδόρο: «εκάς βέβηλοι όρος Πανός εστιν». (Υποθέτω πως απευθυνόταν προς το συνεργείο αναστύλωσης των ναϋδρίων, που μόλις είχε ξεκινήσει τις εργασίες [βλ. εδώ, σημ. 65]).

Σε άλλη θέση υπάρχει λαξευμένο κάτι ακαθόριστο, πιθανώς ημίεργο (αρχές 1994), που ο καθένας το βλέπει όπως θέλει. Έτσι, μου θυμίζει σφαιρικό φιαλίδιο (μήκος 105 χιλ.) με ψηλό λαιμό.

Λίγο πιο πάνω υπάρχει σταυρός (151 επί 123 χιλ., μέσα άνοιξης 1994), που έχει ενωμένες καμπυλωτά τις γωνίες σε δεύτερο επίπεδο, και θυμίζει σταυρό νεκροταφείου.

Στην ίδια επιφάνεια με την αριστερή παλάμη υπάρχει χαραγμένη μια τετραγωνική σπείρα (άνοιξη 1994). Αν ξεκινήσουμε από το κέντρο της, έχει τέσσερις πλήρεις συστροφές κατά τη φορά των δεικτών ωρολογίου (η μεγαλύτερη πλευρά έχει μήκος 59 χιλ.).

Εδώ να πούμε ότι συνηθισμένες σπείρες φτιαγμένες με σπρέι, είναι από τα αγαπημένα γκραφίτι των επισκεπτών.

ΙΤΕ ΑΡΟΥΡΗΣ ΑΧΘΗ. Την επιγραφή αυτή μου την έδειξε ο Δ. Κορρές στις 24/4/94, και ήταν σίγουρος πως ήταν πολύ πρόσφατη.

Προφανώς προέρχεται από τη γνωστή ομηρική φράση «άχθος αρούρης» χαρακτηριστική για τους ανθρώπους που πέρα από το βάρος τους πάνω στη γη δεν έχουν τίποτε άλλο να προσφέρουν. Προτρέπει "Εμπρός, άχρηστοι", αλλά δεν ξέρω αν το εννοεί ή πρόκειται για ειρωνεία. Κατά σύμπτωση (;) δεν είναι γραμμένη σε ριζιμιό βράχο αλλά σε ογκόλιθο εκατοντάδων τόνων, πραγματικό βάρος της γης (!), που σιγά-σιγά συντρίβει τους μικρότερους βράχους που έχουν τεθεί ως υποστηρίγματα.[27]

Η πλέον εκτενής επιγραφή αποτελείται από τους εξής τέσσερις στίχους:

Η ένθετη, για την τεκμηρίωση των δύο κατεστραμμένων γραμμάτων.

Το τετράστιχο αυτό είναι γραμμένο σε αυστηρό μέτρο: ο πρώτος και ο τρίτος στίχος είναι οξύτονοι σε δαχτυλικό τετράμετρο (δεκασύλλαβοι), ενώ ο δεύτερος και ο τέταρτος στίχος είναι παροξύτονοι σε μεσοτονικό τρίμετρο (εννεασύλλαβοι), (βλ. Γιάννη Σαραλή, Νεοελληνική Μετρική, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1991, σ. 95, 103). Το σχέδιο των γραμμάτων είναι ίδιο μ' εκείνο των περισσότερων επιγραφών, όμως έχουν μικρότερο ύψος (22 χιλ. έναντι 25 των ομόλογων επιγραφών). Ίσως κάποια ατέλεια της επιφάνειας στο δεξί μέρος του πλαισίου να οδήγησε σε αναγκαστική σμίκρυνση. Όσο για το περιεχόμενο, τι να πει κανείς; Η ποίηση κατά κανόνα είναι προσωπική και η ανάγνωσή της υποκειμενική. Μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όπου έχουμε μεγάλη ποίηση, το σημαινόμενο αγγίζει σχεδόν το ίδιο όλους τους ανθρώπους. Εδώ φαίνεται ότι περιγράφεται μια αβάσταχτη εσωτερική κατάσταση και μάλιστα με αβέβαιη έκβαση.[28]

Πάνω από το όρυγμα της μεγάλης ανασκαφής χαράχτηκε ένα βέλος (αρχές 1995) που δείχνει προς τα κάτω. Όμως δε σηματοδότησε την έναρξη, αλλά εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια των εργασιών.

ΕΩΣ ΠΟΤΕ (αρχές 1995, το ύψος των γραμμάτων ποικίλει από 22 ως 24 χιλ.).

Είναι φυσικό η φράση να απαντάται σε πλήθος χωρίων της Αγίας Γραφής. Όμως δεδομένου πως η φράση «και διαφθείραι...» είναι από την Αποκάλυψη, θα περιοριστώ σ' αυτή: «έως πότε, ο δεσπότης ο άγιος και ο αληθινός, ου κρίνεις και εκδικείς το αίμα ημών εκ των κατοικούντων επί της γης;» (Αποκ. ς΄ 10). Βλέπουμε πως υπάρχει και νοηματική συνάφεια με το προηγούμενο απόσπασμα (βλ. Αποκ. ια΄ 18). Αυτοί που ρωτούν τον Θεό είναι οι ψυχές «των εσφαγμένων για τον λόγον του Θεού και δια την μαρτυρίαν του αρνίου ην είχον» (Αποκ. ς΄ 9).

Η παραπλήσια φράση ΩΣ ΠΟΤΕ; (10/11/84) βρίσκεται γραμμένη με μολύβι στον τοίχο ενός καλυβιού μέσα σε πλαίσιο. Από πάνω της, επίσης με μολύβι, υπάρχει κύκλος και μέσα του σταυρός, οι βραχίονες του οποίου δεν εφάπτονται στην περιφέρεια, για να συνεχιστούν έξω από τον κύκλο ως δεξιόστροφη σβάστικα.

Οι χαρακιές δεν είχαν σκοπό να διαγράψουν τη σβάστικα, απλώς αποτελούν μέρος μεταγενέστερης επιγραφής.

Και προφανώς δεν πρόκειται για σύμπτωση, αφού στον απέναντι τοίχο είναι χαραγμένες (και δυσδιάκριτες) οι λέξεις ΗΓΓΙΚΕΝ και ΕΓΕΝΕΤΟ, επίσης βαλμένες η κάθε μία σε πλαίσιο. Στο κενό ανάμεσά τους βρίσκεται η ημερομηνία 2/7/1983, γραμμένη με το αρχαίο σύστημα, όπως και η άλλη δίπλα στο Φ.

Η πρώτη λέξη απαντάται σε πολλά εδάφια της Καινής Διαθήκης, με πιο γνωστό το κήρυγμα του Προδρόμου «μετανοείτε· ήγγικε γαρ η βασιλεία των ουρανών» (Ματθ. γ΄ 2). Τα ίδια λόγια επαναλαμβάνει ο Ιησούς μετά τη βάπτισή του (βλ. Ματθ. δ΄ 17). Όμως επακριβώς «ήγγικεν», δηλαδή με το ευφωνικό ν στο τέλος, είναι στη φράση: «πορευόμενοι δε κυρήσσετε λέγοντες ότι ήγγικεν η βασιλεία των ουρανών» (Ματθ. ι΄ 7). Επίσης, «Ιδού ήγγικεν η ώρα και υιός του ανθρώπου παραδίδοται εις χείρας αμαρτωλών», «ιδού ήγγικεν ο παραδιδούς με» (Ματθ. κς΄ 45, 46), δηλαδή κατά την προδοσία του Ιούδα (κι εδώ ας θυμηθούμε την κατάληξη του ποιήματος: «Προδότης ή πρόβατον είμαι;»)

Η δε δεύτερη λέξη ΕΓΕΝΕΤΟ είναι πολύ συνηθισμένη, και δύσκολο να ξεχωρίσουμε ένα εδάφιο (συχνότερα απαντάται στην Αποκάλυψη κατά την περιγραφή των σημείων και των καταστροφών). Μάλλον ανταποκρίνεται στο ΗΓΓΙΚΕΝ, ότι δηλαδή αυτό που πλησίαζε να γίνει, έγινε.

Ενδεικτικό είναι λοιπόν ότι οι περισσότερες επιγραφές δείχνουν την Αποκάλυψη, ένα βιβλίο που περιέργως συμπεριελήφθη στον κανόνα της Καινής Διαθήκης, για να τεθεί στη συνέχεια σιωπηρά στο περιθώριο.

Ακριβώς στην αριστερή κόψη του στομίου της Σπηλιάς υπήρχε (τέλη χειμώνα 1995) μινιατούρα (65 χιλ. ύψος) διπλού πέλεκυ.

Σήμερα σώζεται μόνο το τετράγωνο πλαίσιο, αφού στις 23/5/99 (εντωμεταξύ είχε υποστεί σειρά ησσόνων βανδαλισμών) είδα ότι κάποιος κατέστρεψε τον πέλεκυ χτυπώντας τον με πέτρα. Όμως, επειδή δεν τον ικανοποίησε το αποτέλεσμα, στις 6/6/99 είδα πως επανήλθε με εργαλεία αυτή τη φορά και εξαφάνισε κάθε ίχνος του σχήματος. Στα τέλη Μαρτίου 2007 κάποιος (ίσως αυτός που έκανε το τελευταίο Φ) χάραξε κάτι ακατάληπτο στο τετράγωνο πλαίσιο του πέλεκυ (είτε απέτυχε είτε του το χάλασαν).[29]

Αριστερά, ο πέλεκυς σχηματισμένος, όμως το πλαίσιο στα δεξιά του είναι άσκαφο ακόμη. Πάνω δεξιά, μετά την απόξεσή του. Κάτω δεξιά, τα νέα χαράγματα.

Σε διαστάσεις μικρότερες του φυσικού, όμως αντίστοιχες μ' εκείνες που απεικονίζονται σε μινωικής εποχής παραστάσεις (λάβρυς), υπάρχει διπλός πέλεκυς (ύψος 25 εκ., καλοκαίρι 1995) στη "γειτονιά" του e.

Η κατασκευή του δεν έχει ολοκληρωθεί: κάτω από την αριστερή λάμα το φόντο είναι μισοκατεβασμένο, ενώ δεν έχει λειανθεί η επιφάνειά του. Το μινωικό σύμβολο λέγεται ότι σχετιζόταν με το θερινό ηλιοστάσιο. Αν αληθεύει, έχουμε κι εδώ αστρονομική - αστρολογική ένδειξη.

Ο διπλός πέλεκυς ίσως φαίνεται ασύμβατος με την Πεντέλη, όμως ο καθηγητής Α. Ορλάνδος έχει την εξής υποσημείωση:

 

«Ο Welcker αναφέρει ότι εις τα λατομεία Πεντέλης ευρέθη και αρχαίος διπλούς πέλεκυς και άλλο ομοιάζον προς αυτόν λαξευτήριον (Tagebuch einer griech. Reise II, 122)». (Τα υλικά δομής των αρχαίων Ελλήνων, τεύχος 2, Οι λίθοι, σ. 87, υποσ. 5)

 

Δεν ξέρω αν είναι κακή διατύπωση, όμως το «άλλο» φαίνεται να εξομοιώνει τον πέλεκυ με λαξευτικό εργαλείο, πράγμα που ο ίδιος αντικρούει σε άλλη υποσημείωση:

 

«Ο όρος πελέκησις ουδεμίαν έχει ενταύθα σχέσιν προς τον πέλεκυν, διότι τούτου δεν εγίνετο χρήσις εις τα λατομεία». (αυ. σ. 120, υποσ. 4)

 

Επομένως, αν πράγματι βρέθηκε διπλούς πέλεκυς, είτε θα ήταν προς υλοτόμηση (οπότε μάλλον θα είχε διαφορετικού μεγέθους λάμες) είτε θα ήταν λατρευτικού χαρακτήρα. Όμως, χωρίς το σχέδιό του μόνο εικασίες είναι δυνατόν να γίνουν.

Στην Καινή Διαθήκη δεν υπάρχει η λέξη πέλεκυς, παρά μόνο το ρήμα πελεκίζομαι: «και τας ψυχάς των πεπελεκισμένων δια την μαρτυρίαν Ιησού και δια τον λόγον του Θεού (...) και έζησαν και εβασίλευσαν μετά του Χριστού 1000 έτη» (Αποκ. κ΄ 4).

Βέβαια, η σύνδεση του χωρίου με τον πέλεκυ, και μάλιστα διπλό, είναι λίγο αστήρικτη, όμως υπάρχει και μια ανάλογη σύμπτωση όσον αφορά τα 1000 έτη. Όπως είπαμε, το ανάγλυφο αστρολογικό σύμβολο του Σκορπιού θυμίζει το λατινικό Μ, που στο ρωμαϊκό αριθμητικό σύστημα αντιστοιχεί με τον αριθμό 1000 (βλ. Τα σκαλισμένα σύμβολα της Πεντέλης, μέρος Β΄:

https://www.iranon.gr/PENTELI/PENTELI2baddendum.htm#partb).

Εξάκτινος αστέρας (ύψος 255 χιλ., άνοιξη 1995).[30] Με 2 μεγάλες και 2 μικρές διαγώνιες, και το σκάψιμο 8 μικρών και 4 μεγάλων τριγώνων, σχηματίζεται στο εσωτερικό σταυρός με ρομβοειδείς βραχίονες.

Υπάρχουν 5 μεμονωμένοι πανομοιότυποι πεντάκτινοι αστέρες μικρών διαστάσεων (41 χιλ.) (φθινόπωρο 1995). Της αυτής τεχνοτροπίας υπάρχει και ένας ελαφρώς μεγαλύτερος στη λαβή του μεταγενέστερου κλειδιού.

Ο πεντάκτινος πάνω αριστερά είναι αυτός που είδαμε στο κεφ. "Σατανιστές" και Βάνδαλοι.

Ένας μικρός σταυρός (φθινόπωρο 1995) είναι στην ίδια επιφάνεια με ένα από τους πεντάκτινους αστέρες (τον κεντρικό της προηγούμενης φωτο).

Μοιάζει με άλλους δύο σταυρούς που ακολούθησαν τον επόμενο χρόνο, διαφορετικών όμως διαστάσεων και αναλογιών αυτός (57 επί 44 χιλ.), και αρκετά χοντροκομμένος εν σχέσει με εκείνους· ίσως αποτέλεσε πρόχειρη δοκιμή.

Στις 5/2/96, 30 μέτρα έξω από τη Σπηλιά, δεξιά του δρόμου, υπήρχε λαξευμένο πρόσωπο σε πέτρα στημένη πάνω σε βράχο.

Ο μπλε γυάλινος λαιμός της αρχαίας φιάλης που διακρίνεται μπροστά δεξιά ήταν εύρημα της ίδιας ημέρας στα μπάζα της μεγάλης ανασκαφής (2). Το έβαλα ως συγκριτικό μεγέθους (και για να μη δαπανήσω φιλμ, βέβαια).

Επειδή δεν είχα φωτογραφική μηχανή, και η πέτρα δε ζύγιζε πάνω από 20 κιλά, τοποθέτησα το ανάγλυφο στο έδαφος με το πρόσωπο κάτω, ώστε να υπάρχει και την επόμενη φορά. Όταν φωτογράφισα το ανάγλυφο, δε με ικανοποίησε το αποτέλεσμα, και ξανάβαλα την πέτρα ανάποδα. Επανήλθα και, για να μην πολυλογώ, δεν επανέφερα ποτέ το έργο στην αρχική του θέση. Σχεδίαζα να το τοποθετήσω σε απρόσιτο σημείο στερεώνοντάς το πάνω από την είσοδο, αλλά αναβολή στην αναβολή έφτασα στις 3/8/00 που είδα ότι τελικά το είχαν πάρει. Μάλιστα, είχαν αναποδογυρίσει κάμποσες πέτρες τριγύρω − υποθέτω μήπως βρουν και άλλο ανάγλυφο. 'Αρα, το πιθανότερο είναι ότι, τα 4,5 χρόνια που παρέμεινε εκεί που το είχα αποθέσει, ο λαξευτής του δεν ξανάρθε στη Σπηλιά. 'Αλλωστε, η γνώμη μου είναι ότι το έφτιαξε σε μια μόνο επίσκεψη, πιθανότατα την προτεραία της εύρεσης. Ίσως, λοιπόν, να μη συνδέεται με τα υπόλοιπα ανάγλυφα, έστω κι αν ανήκει στην ίδια χρονική περίοδο και στην αυτή περιοχή.[31] Πολύ λίγοι, λοιπόν, έχουν δει αυτό το ανάγλυφο, και μάλιστα σήμερα κάποιοι με "κακίζουν" επειδή το είχα καταστήσει αφανές.

Υπάρχει ορθογώνια λειασμένη επιφάνεια (αρχές άνοιξης 1996), προφανώς προετοιμασία για τη χάραξη μικρής επιγραφής. Το πλαίσιο [32] έχει διαστάσεις 215 επί 38 χιλ.

Σε άλλη πέτρα δίπλα της υπήρχε σκαλισμένη μια γραμμή, το γράμμα Ι υποθέτω, αλλά παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες δεν κατόρθωσα να το βρω (δείτε το εδώ).

Εκεί κοντά υπάρχει και μεγάλος κύκλος (διάμετρος 64 εκ., τέλη άνοιξης 1996) σκαμμένος πάνω σε επιφάνεια άχρηστου όγκου λατομείου (ξοφάρι). Στο εσωτερικό του κύκλου υπάρχουν λαξευμένες χιαστί δύο λωρίδες-διάμετροι.

Δε συμφωνώ με τις υποθέσεις ότι πρόθεση του τεχνίτη ήταν να φτιάξει κάποιο από τα μονογράμματα του Χριστού. Έχω τη γνώμη πως οι ταινίες είναι βοηθήματα (οδηγοί) για την επιπέδωση της επιφάνειας.

'Αλλη μια λεκάνη περίεργου σχήματος (θυμίζει μικρογραφία παιδικής μπανιέρας ή χνάρι που αφήνει μπότα σε παχύ χιόνι) συγκεντρώνει βρόχινο νερό (2,5 λίτρα) έξω από τη Σπηλιά (μέγιστο μήκος στα χείλη 40 εκ., τέλη χειμώνα 1996).[33]

Τελευταίως χρησιμεύει ως τασάκι για τις τζιβάνες κάποιων συστηματικών μερακλήδων.

 

Αριστερά, δύο από τα τρία επιστόμια της ένθετης διακρίνονται εγκλωβισμένα στον πάγο. Δεξιά, λίγο ξεχασμένο "πνευματιστικό" stuff για "μπάφους", παρέα με το (από ό,τι φαίνεται) δημοφιλές κολλύριο Septobore (Naphazoline Nitrate & Boric Acid) [βλ. εδώ, σημ. 89]. Μάλιστα, κάποιοι υπεραισιόδοξοι προσδοκούν και πεντελική σοδειά από ποικιλία Σπηλιάς (ένθετη).