Σκαλισμένα σύμβολα Πεντέλης

Εκτός από τα γεωμετρικά λαξεύματα, υπάρχουν και άλλα, τα οποία θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν συμβολικά. Ο διαχωρισμός, βεβαίως, ανάγεται σε πρακτικούς και μόνο λόγους, σχετικούς με την παρουσίαση αυτή. Στην πραγματικότητα, όλα τα λαξεύματα σχετίζονται μεταξύ τους, συνιστώντας, όπως θα δούμε, ένα αλληλένδετο σύνολο.

Οι σταυροί των λαξευμάτων 13, 14, 15 και 16 απαντώνται σε διαφορετικά σημεία του βουνού, με τους δύο τελευταίους να είναι πανομοιότυποι τόσο σε σχήμα όσο και σε μέγεθος (εκείνον του λαξεύματος 16 μάς υπέδειξε το 2005 ο «ΠΑΡ'ΕΙΚΟΣ»). Οι σταυροί των λαξευμάτων 14 και 15 συνοδεύονται και από άλλα λαξεύματα, σχηματισμένα παραδίπλα (λάξευμα 4 ο πρώτος, και λαξεύματα 11 και 19 ο δεύτερος). Γενικά, πρόκειται για συνηθισμένους σταυρούς της ορθόδοξης χριστιανικής παράδοσης.

Στα λαξεύματα 17 και 18 παριστάνεται ο διπλός πέλεκυς, του οποίου η συμβολική σημασία είναι πανάρχαιη, αναγόμενη στην αυγή του πολιτισμού. Ο διπλός πέλεκυς απετέλεσε βασικό θρησκευτικό σύμβολο και κυρίαρχο έμβλημα του μινωικού πολιτισμού. Η αρχαία ονομασία του ήταν "λάβρυς", μία λέξη που θεωρείται ότι έχει κοινή ρίζα με τον λαβύρινθο, ο οποίος κωδικοποιούσε στο σχήμα και στο συμβολισμό του μυητικές τελετουργίες των Μινωιτών. Τον λάβρυ, σε όσες μινωικές απεικονίσεις του έχουν βρεθεί, παριστάνονται να τον κραδαίνουν γυναικείες αποκλειστικά θεότητες.

Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τη μητριαρχική δομή της κοινωνίας των αρχαίων Κρητών, έχει καθιερώσει στις μέρες μας τον λάβρυ ως ένα από τα σύμβολα που υποδηλώνουν τη γυναικεία ομοφυλοφιλία. Η πρωταρχική συμβολική σημασία του ήταν, βεβαίως, εντελώς διαφορετική. Αν και οι παραλληλισμοί του αποτελούσαν μίγμα περίπλοκων και εν πολλοίς αγνώστων σε εμάς λατρευτικών δοξασιών, το σχήμα του αυτό καθεαυτό θεωρείται ότι κωδικοποιούσε τις κυκλικές αστρονομικές μεταβολές (ηλιοστάσια, ισημερίες κλπ.) του έτους των Μινωιτών, του οποίου η πρώτη ημέρα συνέπιπτε με το θερινό ηλιοστάσιο.

Αυτό το αστρονομικό νόημα του σχήματος του διπλού πέλεκυ φαίνεται να είναι και το μήνυμα που μεταφέρουν τα λαξεύματα 17 και 18 (και αυτό θα γίνει καλύτερα αντιληπτό στη συνέχεια). Ο πέλεκυς του λαξεύματος 18, που βρισκόταν σκαλισμένος στο στόμιο της σπηλιάς, δεν υπάρχει πια. Τον κατέστρεψε το 1999 κάποιος, αντλώντας επιβεβαίωση της ύπαρξης του μέσω της πράξης του αυτής, κατά το δόγμα «καταστρέφω άρα υπάρχω», το οποίο ασπάζονται στις μέρες μας όλο και περισσότεροι άνθρωποι, υποκύπτοντας στην περιρρέουσα παράνοια. Μετά, το βράδυ, κοιμήθηκε ικανοποιημένος και καθησυχασμένος.

Οι παλάμες των λαξευμάτων 19 και 20 είναι όμοιες σε σχήμα και μέγεθος, με τη διαφορά ότι η πρώτη παριστάνει εντύπωμα του αριστερού χεριού, ενώ η δεύτερη, που εντοπίζεται στο εσωτερικό της σπηλιάς, παριστάνει πλάγιο εντύπωμα του δεξιού χεριού. Αυτή η τελευταία έχει γίνει πλέον σχεδόν διάσημη και έχει φτάσει να θεωρείται ως μία από τις «ατραξιόν» του μέρους, εν μέρει έπειτα από μία ολιγόλογη αναφορά από μέρους μας, σε σχέση με μια παράξενη και μπερδεμένη ιστορία, στην οποία η παλάμη αυτή είχε πρωταγωνιστήσει κατά το παρελθόν. Δε θα προσθέσουμε τίποτα περισσότερο εδώ, και θα αρκεστούμε απλώς να επισημάνουμε ότι η παλάμη υπήρξε ένα από τα πιο διαδεδομένα σύμβολα του προϊστορικού ανθρώπου, με αποτυπώσεις της να έχουν βρεθεί σε πλήθος σπηλαίων. Σχετίζεται, βεβαίως, και αυτή με τον αριθμό 5, ενώ στην παλάμη του μέσου χεριού τα μήκη των οσταρίων των δακτύλων βρίσκονται μεταξύ τους σε αναλογία Φ (http://goldennumber.net/hand.htm).

Το "m" του λαξεύματος 21 αντιστοιχεί στο σύμβολο του αστερισμού του σκορπιού (http://www.symbols.com/encyclopedia/18/1833.html). Για το "Υ", το "Ν" και το δίγαμμα που το συνοδεύουν, και που σε αρχαιοελληνική αρίθμηση σχηματίζουν τον αριθμό 456 (http://www.fargonasphere.com/piso/numcode.html), μιλήσαμε προηγουμένως, συζητώντας για τους συμβολισμούς του λαξεύματος 12. Υπενθυμίζουμε, λοιπόν, ότι στη Γεματρία ο αριθμός 456 συμβολίζει την Παναγιά, αφού "ΜΗΤΗΡ" ---» 40 + 8 + 300 + 8 + 100 = 456 (http://www.odeion.org/gematria/gemapp-d.html). Ηθελημένα ή όχι, πάντως, το όλο λάξευμα παραπέμπει και σε μία χρονολογία, δεδομένου ότι το "m", σε ρωμαϊκή αρίθμηση ("Μ"), αντιστοιχεί στον αριθμό 1000, οπότε σχηματίζεται η χρονολογία 1456, έτος κατάληψης της Αθήνας και της Αττικής από τους Τούρκους. Αλλά, ίσως υπάρχει κάτι περισσότερο εδώ. Ίσως αυτό το "m" να σχετίζεται με το όνομα του λαξευτή. Κρατήστε το κι αυτό, για το τέλος της συζήτησης.

Αν το λάξευμα 9 είναι, όπως είπαμε, το πλέον περίτεχνο, το κλειδί του λαξεύματος 22 είναι σίγουρα το πιο «μαγικό» από τα λαξευμένα σύμβολα. Η πενταγωνικού σχήματος λαβή, το εγγεγραμμένο σε πεντάγωνο πεντάκτινο αστέρι, καθώς και τα εγγεγραμμένα σε πεντάγωνα "Α" και "Ω", που συμβολίζουν την αρχή και το τέλος –το παν, όπως και στο "ΝΕ" του λαξεύματος 12– παραπέμπουν όλα στον αριθμό 5, και παράλληλα στο Φ. Με βάση το τελευταίο, θα έλεγε κανείς ότι η λαβή του κλειδιού συμβολίζει την κρυμμένη, βαθύτερη συμμετρία/σοφία του κόσμου. Όσο για την κεφαλή του, υπάρχουν και εδώ τα κολλημένα «πλάτη με πλάτη» "Ε" του αστερισμού των ιχθύων, που όμως, δεδομένων και όσων είδαμε σε σχέση με τον ιχθύ του λαξεύματος 9, θα πρέπει να θεωρείται μάλλον βέβαιο ότι παραπέμπουν στα αρχικά "Ι" και "Χ" του Ιησού Χριστού. Το περίγραμμα, τέλος, του λαξεύματος μοιάζει με κλεψύδρα, ενώ θυμίζει και το σύμβολο του απείρου (∞), σχετίζοντας έτσι το κλειδί με το χρονικό της Δημιουργίας, ή συνδέοντας τη χρήση του με την έλευση κάποιας συγκεκριμένης χρονικής στιγμής.

Μιλήσαμε σε ενεστώτα χρόνο για το κλειδί, όμως το λάξευμα έχει πια καταστραφεί. Αυτό συνέβη, κατόπιν μεθοδευμένης και επίπονης προσπάθειας, τον Μάιο του 2009 (ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΝΕΑ ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2009).

Η πενταγωνικής κάτοψης λεκάνη του λαξεύματος 23 ξεφεύγει από τα πρότυπα των υπολοίπων λαξευμάτων, καθώς θυμίζει μικρό βωμό. Στο κεντρικό, κυκλικό της βαθούλωμα θα μπορούσε να εναποτίθεται κάποιο θυμίαμα ή κάποιο υγρό, ίσως εύφλεκτο, αν και πιθανότερο είναι αυτό να σχηματίστηκε προκειμένου να συγκεντρώνει απλώς βρόχινο νερό.

Δεδομένου του μεγάλου αριθμού των λαξευμάτων που είδαμε ως εδώ, αλλά και της πολυήμερης εργασίας που προφανώς απαιτήθηκε για την ολοκλήρωση πολλών από αυτά, δε θα πρέπει να προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι στους βράχους της Πεντέλης απαντώνται και λαξεύματα που για κάποιους λόγους έχουν παραμείνει ημιτελή.

Το ημιτελή λαξεύματα 24 και 25 απαντώνται δίπλα στη σπείρα του λαξεύματος 11, το σταυρό του λαξεύματος 15, και την παλάμη του λαξεύματος 19.

Το εγγεγραμμένο σε κύκλο εξάκτινο αστέρι, ή «άστρο του Δαυίδ», του λαξεύματος 26 εγκαταλείφθηκε παρότι η λάξευση του είχε προχωρήσει σε σημαντικό βαθμό. Εντοπίζεται δίπλα στο "Φ" του λαξεύματος 1 και τις επιγραφές 32 και 33. Υπενθυμίζουμε ότι και το σχήμα αυτό ενέχει στις αναλογίες του το Φ.

Στο λάξευμα 27 βλέπουμε την προεργασία που έγινε προκειμένου στο σημείο να σκαλιστεί κάποια επιγραφή. Τέτοιες επιγραφές υπάρχουν αρκετές, σκαλισμένες συνήθως σε απόμερα σημεία του βουνού. Πρόκειται να μας απασχολήσουν παρακάτω.

Το λάξευμα 28 θα μπορούσε να προορίζεται να πάρει αυτή την τελική μορφή:

Και τα δύο αυτά σύμβολα υιοθετήθηκαν από το Χριστιανισμό, καθώς εμπεριέχουν τα αρχικά του ονόματος του Ιησού Χριστού, εν είδει μονογράμματος. Το πρώτο σύμβολο, μάλιστα, υπάρχει σκαλισμένο και στο υπέρθυρο των εκκλησιδίων της σπηλιάς (σχηματίζει και έξι καρδιές).

Το σύμβολο αυτό –όπως και αρκετές παραλλαγές του– προϋπήρχε του Χριστιανισμού. Συμβόλιζε κατά κύριο λόγο τον Ήλιο και είχε χρησιμοποιηθεί από αρκετούς λαούς της αρχαιότητας, με ποικίλους συμβολισμούς, συχνά αστρονομικού περιεχομένου (http://www.symbols.com/encyclopedia/29/296.html, http://www.symbols.com/encyclopedia/09/0914.html).

Υπάρχουν ενδιαφέρουσες προεκτάσεις σε σχέση με τα προηγούμενα, ωστόσο σε απομακρυσμένο σημείο του βουνού υπάρχει ένα εύρημα που υποδεικνύει ότι το σύμβολο του ημιτελούς λαξεύματος προοριζόταν να παραμείνει ως έχει, δηλαδή με δύο χιαστί γραμμές εγγεγραμμένες σε κύκλο. Το ίδιο εύρημα παρέχει πληροφορίες και για το όνομα του λαξευτή. Θα το συζητήσουμε μαζί με άλλα στοιχεία και παρατηρήσεις στο τέλος της ενότητας.

Με το χαρακτηρισμό «αμφίβολης πατρότητας» εννοούμε σκαλίσματα για τα οποία δεν είναι σαφές κατά πόσο αποτελούν έργα των ίδιων ανθρώπων που δημιούργησαν τα λαξεύματα που είδαμε ως εδώ.

Το σκάλισμα 29 απαντάται σε σχετικά οριζόντια επιφάνεια βράχου, λίγα μέτρα μακρύτερα από την επιγραφή 40. Αρχικά το είχαμε εκτιμήσει ως πολύ προγενέστερο των λαξευμάτων που μας απασχολούν, όμως, σύμφωνα με τον «ΠΑΡ'ΕΙΚΟΣ», είχε εμφανιστεί το 1994, δηλαδή την ίδια περίοδο με αυτά (https://www.iranon.gr/PM/laxeumata2.htm). Και πάλι, παρά την εγγύτητα με την επιγραφή 40 και τη χρονική ταύτιση της σκάλισης, το κατατάσσουμε στα αμφίβολης πατρότητας λόγω της αδρότητας του σχήματος του. Ίσως είναι ημιτελές, ή ίσως είχε αποτελέσει προσπάθεια κάποιου μαθητευόμενου λαξευτή. Ενδέχεται να παριστάνει ένα βέλος, αν και σχεδιαστικά θυμίζει περισσότερο φαλλοειδές. Στη δεύτερη περίπτωση, το σκάλισμα δείχνει προς την κατεύθυνση της σπηλιάς, η οποία απέχει από αυτό περί τα 400 μέτρα.

Στην ίδια ευρύτερη «γειτονιά» εντοπίζεται και το απροσδιόριστης έκφρασης πρόσωπο του σκαλίσματος 30. Ισχύουν και εδώ οι υποθέσεις περί ημιτελούς λαξεύματος ή έργου μαθητευόμενου, με το αδρό της μορφής να το κατατάσσει και αυτό στα αμφίβολης πατρότητας.

Η λεκανοειδής λάξευση 31 φιλοξενείται σε κομμάτι βράχου έξω από τη σπηλιά. Το σχήμα και το μέγεθος της θυμίζουν χονδροειδές αποτύπωμα μπότας. Γεμίζει και αυτή με βρόχινο νερό, και μάλλον αυτή ακριβώς ήταν η σκοπούμενη λειτουργία της. Τη θεωρούμε αμφίβολης πατρότητας λόγω του ακατέργαστου της σε σύγκριση με τα λαξεύματα.

Ο ημιτελής σταυρός 32 έχει δουλευτεί σε μέτωπο μικρολατομείου, αρκετά ψηλότερα από τη σπηλιά. Το μέγεθος του είναι κατά πολύ μεγαλύτερο από εκείνο των λαξευμένων συμβόλων, γεγονός που δημιουργεί αμφιβολίες για το κατά πόσο αποτελεί έργο των ίδιων λαξευτών.

Το "Φ" του σκαλίσματος 33 εντοπίζεται ψηλά, σε δυσπρόσιτο σημείο του κοφτού βράχου δεξιά της σπηλιάς. Δύσκολα γίνεται ορατό από το έδαφος, ενώ για τη σκάλιση του στο συγκεκριμένο σημείο θα πρέπει να απαιτήθηκε αναρριχητικός εξοπλισμός. Είναι αρκετά καλοφτιαγμένο, και το συμβολικό του περιεχόμενο ταυτίζεται με τα "Φ" των λαξευμάτων 1 και 2. Τα τελευταία χαρακτηριστικά μάς κάνουν να θεωρούμε πιθανότερο –κρατώντας μια επιφύλαξη– ότι αποτελεί έργο των ίδιων ανθρώπων που είναι υπεύθυνοι και για τα λαξεύματα που είδαμε. Αναφορά, πάντως, στο συγκεκριμένο σκάλισμα γίνεται και στην ενότητα "Η Αδελφότητα της σπηλιάς", ως μέρος μιας άλλης συζήτησης.

Τη σπείρα του σκαλίσματος 34 την εντοπίσαμε το 2015 κοντά στη σπηλιά, σε σημείο που παλιότερα αποτελούσε αγαπημένο στέκι για εμάς, αλλά δεν είχαμε επισκεφθεί ξανά μετά το 2005. Συνεπώς, η σπείρα θα μπορούσε να έχει δημιουργηθεί οποτεδήποτε μέσα σε αυτό το διάστημα – μάλλον πιο κοντά στο 2005, κρίνοντας από τη φθορά του σκαλίσματος. Παρότι βρίσκεται πολύ κοντά στην επιγραφή 41 και το συμβολικό περιεχόμενο ταυτίζεται με τη σπείρα του λαξεύματος 11, θεωρούμε πιθανότερο να μην αποτελεί έργο των ίδιων λαξευτών, λόγω του πολύ μεταγενέστερου χρόνου εμφάνισης της και του σχετικά αδρού της σκάλισης σε σύγκριση με τα λαξεύματα.

Οι επιγραφές εντοπίζονται γενικά στις ίδιες περιοχές με τα λαξεύματα. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με το περιεχόμενο αλλά και την αρτιότητα της σκάλισης τους, δεν αφήνουν αμφιβολίες για το ότι και αυτές αποτελούν έργα της ίδιας ομάδας ανθρώπων.

Η επιγραφή 35 βρίσκεται σκαλισμένη μερικά εκατοστά αριστερά του λαξεύματος 1. Σε αρχαιοελληνική αρίθμηση, παριστάνει την ημερομηνία 25–8–1984, η οποία πιθανώς είχε κάποια προσωπική σημασία για εκείνον που τη σκάλισε.

Η επιγραφή 36 (ΚΑΙ ΔΙΑΦΘΕΙΡΑΙ ΤΟΥΣ ΔΙΑΦΘΕΙΡΑΝΤΑΣ ΤΗΝ ΓΗΝ), που εντοπίζεται λίγο παραδίπλα, προέρχεται από την Αποκάλυψη του Ιωάννη, και συγκεκριμένα από το κεφάλαιο ΙΑ', παράγραφος 18: «και τά έθνη ωργίσθησαν, και ήλθεν η οργή σου και ο καιρός τών εθνών κριθήναι και δούναι τόν μισθόν τοίς δούλοις σου τοίς προφήταις και τοίς αγίοις τοίς φοβουμένοις τό όνομά σου, τοίς μικροίς και τοίς μεγάλοις, και διαφθείραι τούς διαφθείροντας τήν γήν» (http://www.ellopos.net/elpenor/greek-texts/new-testament/revelation/11.asp). Η μόνη διαφορά έγκειται στο ότι το «διαφθείροντας» (ενεστώτας διαρκείας) της Αποκάλυψης έχει μετατραπεί σε «διαφθείραντας» (παρακείμενος) στην επιγραφή.

Η επιγραφή 37 (ΜΑΡΑΝ ΑΘΑ) προέρχεται από την πρώτη επιστολή του Αποστόλου Παύλου προς Κορινθίους, κεφάλαιο 16, παράγραφος 22: «Όστις δεν αγαπά τον Κύριον Ιησούν Χριστόν, ας ήναι ανάθεμα. Μαράν αθά.» (http://www.ccel.org/ccel/bible/gkmod.iCor.16.html) Η φράση «Μαράν αθά» είναι Χαλδαϊκής προέλευσης (η Χαλδαϊκή γλώσσα ταυτίζεται με την Αραμαϊκή του Ευαγγελίου, και εκμοντερνισμένη ομιλείται ακόμα στις μέρες μας σε κάποιες περιοχές της Συρίας). Σημαίνει «Ο Κύριος μας έχει έλθει» (http://www.htmlbible.com/sacrednamebiblecom/kjvstrongs/FRMSTRGRK31.htm).

Η επιγραφή 38 (ΕΚΑΣ ΟΙ ΒΕΒΗΛΟΙ) βρίσκεται σκαλισμένη στο εσωτερικό της σπηλιάς. Σαν έκφραση, το «εκάς οι βέβηλοι» έχει περάσει στην καθομιλουμένη και σημαίνει «μακριά οι βέβηλοι». Η φράση προέρχεται από το τελετουργικό των επονομαζόμενων «μεγάλων» Ελευσίνιων Μυστηρίων (προηγούνταν τα λεγόμενα «μικρά»). Με αυτή προειδοποιούνταν οι τυχόν άσχετοι με τα Μυστήρια να απομακρυνθούν από το χώρο τέλεσης τους (http://www.kairatos.com.gr/myweb/minoitislatreytis.htm).

Η επιγραφή ζούσε ήρεμα μέσα στη σπηλιά, επιτελώντας το έργο της με περισσή αίσθηση καθήκοντος. Μια μέρα, κάποιος βέβηλος μπήκε στη σπηλιά και, εντοπίζοντας την επιγραφή, πλησίασε για να την περιεργαστεί από κοντά. «Εκάς οι βέβηλοι» βροντοφώναξε σθεναρά η επιγραφή. Ο βέβηλος έμεινε για λίγο ακίνητος, ώσπου, μετά από λίγο, η θαμπή λάμψη της φανατισμένης ιδιωτείας αχνόφεξε στη ματιά του. «Τα πουλάκια μου... σίγουρα πρόκειται για βρώμικο κόλπο των Οβριών» απεφάνθη. Έβγαλε από την τσέπη του τα κλειδιά του, και με αυτά χάραξε και εκείνος για τιμωρία την αποστομωτική του απάντηση προς τους ελεεινούς Εβραίους που συχνάζουν στη σπηλιά.

Έκτοτε η βεβηλωμένη επιγραφή προσπαθεί να κρύβεται όσο μπορεί από τους ανθρώπους.

Η επιγραφή 39 (ΕΩΣ ΠΟΤΕ) είναι πολύ δυσδιάκριτη. Πιθανότατα παραπέμπει και αυτή σε κάποιο εκκλησιαστικό κείμενο, καθώς υπάρχουν αρκετά τέτοια που την περιέχουν (ενδεικτικά: http://www.nathan.co.za/bibleell.asp?chapter=491).

Για την επιγραφή 40 (ΑΤΑΦΟ ΣΩΜΑ ΘΑΜΜΕΝΗ ΨΥΧΗ – ΒΕΛΑΖΩ ΜΕ ΓΛΩΣΣΑ ΚΟΜΜΕΝΗ – ΕΧΩ ΠΛΗΡΩΣΕΙ ΜΕ ΧΡΗΜΑ ΛΕΥΚΟ – ΠΡΟΔΟΤΗΣ Η ΠΡΟΒΑΤΟΝ ΕΙΜΑΙ), δεν έχουμε υπόψη κάποιο πιθανό κείμενο προέλευσης. Η επιγραφή αυτή αποπνέει έντονη οδύνη και αγωνία, εκφράζοντας κατά πάσα πιθανότητα τα συναισθήματα του δημιουργού της. Βανδαλίστηκε το 2004, με αποτέλεσμα να καταστραφούν τα δύο τελευταία γράμματα της λέξης «βελάζω».

Η επιγραφή 41 (ΙΤΕ ΑΡΟΥΡΗΣ ΑΧΘΗ) βρίσκεται σκαλισμένη κοντά στη σπηλιά (μας την έδειξε το 2004 ο «ΓεωσκόποΣ»). «Αρούρης άχθη» είναι ομηρική έκφραση, προερχόμενη από την Ιλιάδα. Αυτολεξεί, σημαίνει «βάρη επί της Γης», μεταφορικά όμως, όπως και τη χρησιμοποίησε ο Όμηρος, υποδηλώνει τους «άχρηστους ανθρώπους», εκείνους που «υπάρχουν δίχως να προσφέρουν τίποτα». «Ίτε αρούρης άχθη», λοιπόν, μεταφράζεται ως «Εμπρός, άχρηστοι άνθρωποι».

Η επιγραφή 42 διαφέρει εμφανώς από όλες τις υπόλοιπες, καθώς, αντί για λέξεις, απαρτίζεται από σύμβολα. Επιπλέον, όπως και με την περίπτωση του λαξεύματος 22, το περίγραμμα της έχει ειδική σημασία. Συγκεκριμένα, το επιμηκυμένο οβάλ πλαίσιο γύρω από την επιγραφή αντιστοιχεί στο λεγόμενο «cartouche» ή «shenu», το σχήμα εντός του οποίου οι αρχαίοι Αιγύπτιοι περιέκλειαν τα ονόματα των Φαραώ τους (http://www.egyptianmyths.net/cartouche.htm).

Σε αρκετά από τα cartouche του παραπάνω υποδείγματος, το πρώτο σύμβολο είναι ίδιο με της σκαλισμένης επιγραφής. Το σύμβολο αυτό, ο κύκλος με την κουκίδα στο κέντρο δηλαδή, συμβόλιζε για τους αρχαίους Αιγυπτίους τον ηλιακό θεό Ρα ("ΡΑ" ή "ΡΕ" ήταν και η φωνητική του αντιστοίχηση στο ιερογλυφικό αλφάβητο – http://csmt.uchicago.edu/glossary2004/hieroglyphics.htm). Είχε υιοθετηθεί και από πολλούς άλλους αρχαίους λαούς, συμβολίζοντας τον Ήλιο (http://www.symbols.com/encyclopedia/26/268.html), αν και συχνά έφερε παρεμφερείς με αυτόν συμβολισμούς, όπως «κέντρο του κόσμου», «μάτι» κλπ.

Επ' αυτού, πάντως, έχουν διατυπωθεί και διαφορετικές απόψεις, όπως εκείνη του αμερικανού ερευνητή David N. Talbot, ο οποίος, μέσα από την εμβριθή μελέτη του "The Saturn Myth" ("Ο Μύθος του Κρόνου"), υποστήριξε ότι για τους αρχαίους λαούς ο κύκλος με την κουκίδα στο κέντρο συμβόλιζε αρχικά, όχι τον Ήλιο, αλλά τον πλανήτη Κρόνο (http://en.wikipedia.org/wiki/David_Talbott).

Τα δύο «μπαστουνάκια» της επιγραφής είναι όμοια με το σύμβολο του ιερογλυφικού αλφαβήτου που αντιστοιχούσε στον ήχο "Σ" (http://www.egyptartsite.com/hiero.html).

Το δεύτερο σύμβολο της επιγραφής, τέλος, μοιάζει με το σύμβολο του αστερισμού των Ιχθύων περιεστραμμένο κατά 90 μοίρες, ενώ σχηματίζει και τα αρχικά του Ιησού Χριστού.

Στις παρατηρήσεις αυτές είχαμε καταλήξει από νωρίς, όμως επί πολλά χρόνια το ακριβές νόημα της ιερογλυφικής επιγραφής μάς διέφευγε. Τελικά, ήταν μία σειρά από συμπτώσεις που μας οδήγησε στην απάντηση – και μαζί και σε άλλες, ενδιάμεσες απαντήσεις.

Πρόκειται, λοιπόν, για το cartouche του Φαραώ Ραμσή.

Υπάρχει μία διαφορά όσον αφορά το δεύτερο σύμβολο. Στο σκάλισμα, αυτό εμφανίζεται συμμετρικό, εν αντιθέσει με το cartouche, όπου το άνω τμήμα του είναι μικρότερο – «ατροφικό». Μπορεί η διαφορά αυτή να οφείλεται σε απλή σχεδιαστική προτίμηση του λαξευτή, πιθανότερο όμως είναι το σύμβολο να σχεδιάστηκε έτσι προκειμένου να σχηματιστούν τα αρχικά του Ιησού Χριστού, και παράλληλα το περιεστραμμένο αστρολογικό σύμβολο των Ιχθύων, που είδαμε ότι απαντάται και σε αρκετά από τα λαξεύματα, φέροντας ανάλογο, χριστιανικό συμβολισμό.

Ο Ραμσής ο πρώτος ήταν ο ιδρυτής της δυναστείας των Ραμσιδών, μέλη της οποίας υπήρξαν 11 συνολικά Φαραώ (κατανέμεται μεταξύ 19ης και 20ης αιγυπτιακής δυναστείας, όπου συγκαταλέγονται και Φαραώ με διαφορετικά ονόματα, πέραν του "Ραμσής"). Σπουδαιότερος όλων, και μάλλον ο πλέον ξακουστός, δοξασμένος και ισχυρός Φαραώ όλων των εποχών, ήταν ο Ραμσής ο δεύτερος, ο οποίος βασίλεψε επί 66 ολόκληρα χρόνια, από το 1279 έως το 1213 π.Χ., οπότε και πέθανε σε ηλικία 90 (κατ' άλλους 91) χρονών. Η αίγλη του ονόματος του ήταν τέτοια, ώστε χαρακτηρίστηκε βασιλεύς των βασιλέων, τόσο σε επιγραφή σκαλισμένη στη βάση αγάλματος του, όσο και μέσα από το διάσημο, αφιερωμένο σε εκείνον, ποίημα "Ozymandias" του Άγγλου Percy Bysshe Shelley ("Οσυμανδύας" ήταν το ελληνικό όνομα με το οποίο τον ανέφερε ο ιστορικός του πρώτου π.Χ. αιώνα Διώδωρος Σικελιώτης – περισσότερα για τον Ραμσή Β' εδώ: http://en.wikipedia.org/wiki/Ramesses_II).

Αλλά, γιατί ο Ραμσής; Και, εν πάση περιπτώσει, τι δουλειά έχει το cartouche ενός Φαραώ, σκαλισμένο στους βράχους της Πεντέλης;

Τα ερωτήματα αυτά μας εισάγουν στο δεύτερο σκέλος της απάντησης. Το cartouche του Ραμσή ήταν εκείνο που οδήγησε τον Γάλλο μελετητή Jean François Champollion στην αποκρυπτογράφηση της ιερογλυφικής γραφής, το 1822. Έτσι, το συγκεκριμένο cartouche υπήρξε το πρώτο ολοκληρωμένο τμήμα αρχαίας αιγυπτιακής γραφής που μεταφράστηκε (λίγο αργότερα ο Champollion θα κατέρρεε, παραμένοντας κλινήρης επί πέντε ημέρες λόγω υπερκόπωσης). Μάλιστα, ήταν το δεύτερο σύμβολο του, το ελαφρώς παραλλαγμένο στη σκαλισμένη επιγραφή της Πεντέλης, εκείνο που αποκρυπτογραφήθηκε τελευταίο, ως τελευταίο κομμάτι του «πάζλ». Σχετιζόταν με το κοπτικό αλφάβητο και αντιστοιχούσε στο φώνημα "Μ" (για τους κόπτες, οι οποίοι υπήρξαν μεταξύ των πρώτων χριστιανών, γίνεται εκτενέστερη αναφορά στην ενότητα "Η αδελφότητα της σπηλιάς"). Οπότε, το cartouche διαβαζόταν ως "ΡΑ–Μ–Σ–Σ", δηλαδή "Ραμσής", και σήμαινε «γεννημένος από τον Ρα» – όπου "Ρα" ο Ήλιος, ο οποίος λατρευόταν ως θεός. (Το όλο χρονικό της αποκρυπτογράφησης των αιγυπτιακών ιερογλυφικών εξιστορείται στο άρθρο της διεύθυνσης http://www.bbc.co.uk/history/ancient/egyptians/decipherment_01.shtml, ενώ ακόμα αναλυτικότερα παρουσιάζεται στο αγγλόγλωσσο, χωρισμένο σε οκτώ μέρη, ντοκιμαντέρ της διεύθυνσης http://www.youtube.com/watch?v=9YkhqPJT24A. Η αποκρυπτογράφηση του cartouche του Ραμσή παρουσιάζεται στο έβδομο μέρος, σημείο 4:34 – http://www.youtube.com/watch?feature=endscreen&v=_GSBvDXEvWc&NR=1.)

Τα προηγούμενα δίνουν μια ιδέα για το γνωσιολογικό υπόβαθρο και τα ενδιαφέροντα του λαξευτή της επιγραφής της Πεντέλης. Το cartouche του Ραμσή έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην αποκρυπτογράφηση των –μυστηριωδών, επί πολλούς αιώνες– ιερογλυφικών, και κατ' επέκταση στην κατανόηση του αρχαίου κόσμου. Πέραν της συμβολικότητας αυτής, όμως, φαίνεται ότι, όπως και με το λάξευμα 21, ο λαξευτής θέλησε να αφήσει κάποια στοιχεία δηλωτικά του ονόματος του, μέσω του πρώτου και του δευτέρου συμβόλου του cartouche, που μοιάζει με "Μ" και προφέρεται, όπως είπαμε, ως τέτοιο.

Τα σκαλισμένα σύμβολα της Πεντέλης (μέρος Β')