Κάθε μέσα είναι ένα άλλο έξω, και αντιστρόφως. Αυτό ισχύει ευρύτερα, αλλά αποκτά πρόσθετο νόημα όταν μιλάμε για ένα σπίτι, με δωμάτια, πόρτες, διαδρόμους. Χώροι συνδεδεμένοι μεταξύ τους, αλλά και χώροι μέσα σε χώρους, συμπλέκονται, ορίζοντας όλοι μαζί έναν ενιαίο χώρο κατοίκησης. Ιδωμένο έτσι, το εσωτερικό ενός σπιτιού δεν είναι τα περιεχόμενα, αλλά το κενό ανάμεσα τους, ο χώρος. Η μορφή του χώρου αυτού, οι όγκοι με τις μεταξύ τους συνδέσεις, όρια και αδιέξοδα, συνθέτουν τη βαθύτερη όψη του σπιτιού, εκείνη που προσλαμβάνει το ασυνείδητο. Μπορεί η εξωτερική όψη να διαφοροποιεί και να χαρακτηρίζει την κατοικία για τους τρίτους, για τον κάτοικο όμως το σπίτι είναι πρωτίστως το εσωτερικό του. Τα περισσότερα διαμερίσματα –στα οποία στεγάζεται πλέον το μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπότητας– δε διαθέτουν καν ολοκληρωμένη εξωτερική όψη, διαχωριζόμενα από τον έξω κόσμο μέσω ενός, δύο ή τριών το πολύ τοίχων της πολυκατοικίας που τα φιλοξενεί. Ακόμη και στα όνειρα, χαρακτηριστικά, προβάλουμε τις προηγούμενες κατοικίες μας εκ των έσω, όχι εξωτερικά. Η εγγραφή της κατοικίας στην αντίληψη είναι κατά βάση αυτή ενός εσωτερικού χώρου.
Το τι σημαίνει αυτό στο βάθος του, οδηγεί σε δύσκολες έννοιες πίσω από καθημερινές λέξεις. Εγκυκλοπαιδικά, ως χώρος ορίζεται «η χωρίς όρια τρισδιάστατη έκταση, στην οποία αντικείμενα και συμβάντα έχουν σχετικές θέσεις και κατευθύνσεις» ή κάποια παραλλαγή της προηγούμενης διατύπωσης. Οι ορισμοί, ωστόσο, λίγα προσφέρουν όταν έχουμε να κάνουμε με θεμελιώδεις έννοιες. Η ίδια η ύπαρξη του χώρου, το κατά πόσο αποτελεί μέγεθος αυθύπαρκτο, αμφισβητείται διαχρονικά από τους φιλοσόφους, αρκετοί εκ των οποίων υποστηρίζουν ότι αυτό που αποκαλούμε χώρο δεν αποτελεί παρά ένα πλαίσιο αναφοράς που δημιουργεί ο εγκέφαλος (σε σχέση με τα προηγούμενα, αλλά και για περισσότερες πληροφορίες γύρω από την «ιστορία» του χώρου: https://en.wikipedia.org/wiki/Space). Για τους σύγχρονους φυσικούς, πάλι, ο χώρος θεωρείται μεν μέγεθος του φυσικού κόσμου, που όμως δεν μπορεί να ξεδιαλυθεί από το χρόνο, με τον οποίο συναποτελούν αυτό που ονομάζεται χωροχρονικό συνεχές. Όσο για την καθημερινή εμπειρία, εκλαμβάνουμε το χώρο ως ένα είδος κοσμικού δοχείου, που μπορεί να διαιρεθεί σε άπειρα επιμέρους δοχεία, στα οποία περιέχεται κάθε υλικό σώμα και λαμβάνει χώρα κάθε φυσικό φαινόμενο. Για την αντίληψη μας, αν κάτι δεν καταλαμβάνει ή δεν εκδηλώνεται στο χώρο, δεν υπάρχει. Ακόμη και έναντι του χρόνου ο χώρος έχει πρωτοκαθεδρία, αφού μπορούμε να συλλάβουμε μια κατάσταση χώρου δίχως χρόνο, όχι όμως και το αντίστροφο. Ουσιαστικά, ταυτίζουμε την ύπαρξη με την ύπαρξη στο χώρο. Λέμε «έλαβε χώρα» για να υποδηλώσουμε το πραγματικό, το γεγονός. Ο P. Pelegrino ερμηνεύει ετυμολογικά το χώρο ως προερχόμενο από τις λέξεις «χάος» και «όρος», δηλαδή «χάους όριο». Άσχετα με την ορθότητα της ή μη, η ερμηνεία αυτή είναι σίγουρα ταιριαστή.
Περνάμε, λοιπόν, το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας μέσα σε όγκους χώρου που λογίζουμε ως ιδιοκτησία μας, οριοθετώντας μέσω των δικών τους ορίων τον ζωτικό χώρο και τον ιδιωτικό μας βίο. Συνδεόμαστε, έτσι, με το εσωτερικό του σπιτιού κατά τρόπο υπαρξιακό, αναγνωρίζοντας σε αυτό κάτι από τον εαυτό μας. Και δεν είναι τυχαίο, βέβαια, το ότι η λέξη «οικείος» προέρχεται από την «οικία». Ακόμη πιο πέρα, οι επιδράσεις του χώρου κατοικίας στον ψυχισμό αγγίζουν την ίδια την προσωπικότητα. Δε θα ήμασταν οι ίδιοι αν κατοικούσαμε σε ένα διαφορετικό σπίτι. Ένας τρωγλοδύτης και ένας κάτοικος ρετιρέ ουρανοξύστη θα παρέμεναν πολύ διαφορετικοί μεταξύ τους ακόμη κι αν όλες οι άλλες παράμετροι της ζωής τους εξομοιώνονταν με κάποιον τρόπο. Το παράδειγμα είναι ακραίο, αλλά οι επιρροές και οι μηχανισμοί που τις γεννούν δεν παύουν να επενεργούν και στις πιο καθημερινές καταστάσεις. Δεν καθορίζουμε μόνο εμείς το σπίτι μας, σε ένα βαθμό μας καθορίζει και εκείνο.
Μας καθορίζει, για την ακρίβεια, ο χώρος στον οποίο διαβιούμε. Τα σχήματα, οι όγκοι, το πλήθος των δωματίων, τα περάσματα, τα όρια, οι μεταξύ τους διάδρομοι, οι διακυμάνσεις του φωτός, τα ανοίγματα προς τον έξω κόσμο, όλα τα σχετικά χαρακτηριστικά εγγράφονται μέσα μας ως ένας ιδιωτικός, εσωτερικός κόσμος. Αυτή η τοπολογική υπόσταση της κατοικίας είναι που, όπως είπαμε, εντυπώνεται στο ασυνείδητο. Και δεν έχει σημασία με πόσους άλλους μπορεί να συμβιώνουμε, η σχέση μας με το σπίτι είναι καθαρά προσωπική. Κατ' αυτή την έννοια, είμαστε πάντα μόνοι μέσα σε αυτό.
Τελικά, αναπτύσσουμε μια σύνδεση ακόμη και με την πιο ασήμαντη γωνιά του σπιτιού, καθώς κάθε γωνιά εγγράφεται μέσα μας ως παράμετρος του ατομικού χώρου, και κατ' επέκταση της ύπαρξης μας. Ακόμη και η πιο μικρή, ξεχασμένη γωνιά του σπιτιού έχει ένα είδος σημασίας που δεν έχουν όλες μαζί οι κεντρικότερες και πλέον πολυσύχναστες περιοχές της πόλης. Το μικροσκοπικό και το τεράστιο συνηχούν, σχολίαζε ο G. Bachelard στην "Ποιητική του Χώρου", αλλά το ίδιο υποστηρίζουν και οι σύγχρονοι φυσικοί. Σύμφωνα με τις δικές τους διαπιστώσεις, κάθε χωρικό διάστημα εμπεριέχει άπειρες υποδιαιρέσεις, μιας και δεν έχει βρεθεί κάποια ελάχιστη μονάδα χώρου. Πράγμα που σημαίνει ότι εκείνη η γωνίτσα στο δωμάτιο περικλείει άπειρο χώρο, υπό την έννοια ότι αριθμεί άπειρες δυνατές θέσεις που θα μπορούσε να καταλαμβάνει ένα αντικείμενο. Επιπλέον, καθώς ένα 85% της ύλης και ένα 68% της ενέργειας του Σύμπαντος υπολογίζεται ότι αντιστοιχούν σε Σκοτεινή Ύλη και Σκοτεινή Ενέργεια, είναι πολύ πιθανό στην άκρη του δωματίου μας να συμβαίνουν πράγματα που εμείς δεν αντιλαμβανόμαστε, αφού οι δύο αυτές μορφές πρακτικά δεν αλληλεπιδρούν με την ύλη και την ενέργεια του δικού μας κόσμου. Και παράλληλα, αν, όπως υποστηρίζει η σύγχρονη Φυσική, υπάρχουν περισσότερες των τριών διαστάσεις χώρου, η γωνιά εκείνη του δωματίου συνδέεται με σημεία του Σύμπαντος που στο δικό μας τρισδιάστατο σύστημα αναφοράς μπορεί να βρίσκονται ασύλληπτα μακριά, ίσως σε άλλους γαλαξίες. Σύμφωνα, εξάλλου, με τους φυσικούς, ο χώρος δεν έχει πάψει να διαστέλλεται από την αρχή της δημιουργίας του. Αυτό σημαίνει ότι στη θέση που τώρα βρίσκεται η γωνίτσα, κάποια στιγμή, αντιστοιχούσαν τα όρια του Σύμπαντος. Έτσι, ναι, και η παραμικρή, σκονισμένη γωνιά του σπιτιού μας κρύβει μέσα της όλα τα θαύματα και τα μυστήρια αυτού που αποκαλούμε Χώρο.
Τα προηγούμενα ενέχουν αρκετές απλουστεύσεις, οι οποίες, και μόνο λόγω των περιορισμών της γλώσσας, είναι αναπόφευκτες. Οι ακόλουθες παραπομπές σημειώνονται ενδεικτικά: https://www.forbes.com/sites/startswithabang/2018/06/14/are-space-and-time-quantized-maybe-not-says-science/#40b4350158ea, https://el.wikipedia.org/wiki/Σκοτεινή_ύλη, https://el.wikipedia.org/wiki/Σκοτεινή_ενέργεια, https://el.wikipedia.org/wiki/Χωροχρόνος, https://el.wikipedia.org/wiki/Κοσμολογική_σταθερά. Στην πραγματικότητα, κανείς δε γνωρίζει τι συμβαίνει. Όχι μόνο αυτό, αλλά κανείς δεν αναμένεται να πλησιάσει ποτέ στο να μάθει τι συμβαίνει. Από μερίδα φυσικών έχει υποστηριχθεί ότι η υφή του χώρου –κατά ορισμένους, και του Σύμπαντος και της Πραγματικότητας της ίδιας– είναι εκείνη ενός Fractal, δηλαδή ενός είδους μαθηματικής παράστασης, της οποίας το γράφημα επαναλαμβάνεται αυτούσιο σε άπειρο βαθμό μεγέθυνσης (https://phys.org/news/2009-03-spacetime-fractal-properties-quantum-scale.html). Ένα τέτοιο Fractal παρουσιάζεται στο ανάλυσης 8K video της διεύθυνσης: https://www.youtube.com/watch?v=8cgp2WNNKmQ. Η ακολουθία του video διαρκεί 10 λεπτά. Στην πραγματικότητα, το ταξίδι συνεχίζεται επ' άπειρο.
 |
 |
|
Ο Ολλανδός ζωγράφος Maurits Cornelis Escher (1898-1972) έτρεφε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις βαθύτερες, μαθηματικές ιδιότητες του χώρου, εξερευνώντας μέσω των έργων του έννοιες όπως η συμμετρία, η προοπτική, ο κατοπτρισμός, η απειρία, αλλά και οι αδύνατες τοπολογίες. Στην τελευταία κατηγορία, διανθισμένα με διάφορα αλληγορικά στοιχεία, συγκαταλέγονται τα παραπάνω έργα, «Θερινή Κατοικία» και «Σχετικότητα», με αντικείμενο τη συμβολική υπόσταση της κατοικίας. |
Λέγαμε, όμως, ότι οι διάφορες γωνιές του σπιτιού εγγράφονται και σε ένα χώρο μέσα μας, που διέπεται από τους δικούς του νόμους και επιφυλάσσει δικά του μυστήρια. Το σπίτι αποτελεί ένα από τα βασικά αρχετυπικά σύμβολα, κυρίως χάρη σε μία μοναδική του ιδιότητα: όταν κανείς βρίσκεται μέσα σε αυτό, όλος ο υπόλοιπος κόσμος κλείνεται απ' έξω. Από εκεί ξεκινούν όλοι οι σχετικοί συμβολισμοί, καθώς και οι παραλληλισμοί της κατοικίας με φωλιά, μήτρα, σπηλιά κλπ. Στον εσωτερικό μας εκείνο χώρο, το σπίτι–σύμβολο είναι εξίσου υπαρκτό με το υλικό αντίστοιχο του. Συχνά αναδύεται στα όνειρα, ενίοτε ολοκληρωτικά αλλαγμένο σε σχέση με την πραγματική του μορφή, κι ωστόσο πιο αληθινό από ποτέ. Άλλες φορές, πάλι, ονειρευόμαστε κατοικίες προηγούμενων φάσεων της ζωής μας, ενώ συνήθη είναι τα ονειρικά μοτίβα με το σπίτι έρημο, ετοιμόρροπο, γκρεμισμένο, ημιτελές, φλεγόμενο, πλημμυρισμένο, παραβιασμένο ή σφαλιστό. Η ποικιλομορφία αυτή των προβολών στα όνειρα μαρτυρά τις προεκτάσεις του σπιτιού στον βαθύτερο εαυτό – προεκτάσεις, τις οποίες οι ψυχίατροι και οι ψυχολόγοι αναζητούν πολλές φορές στον ονειρικό κόσμο των εξεταζόμενων τους. Αλλά και πέρα από τα όνειρα, δεν έχει παρά να κοιτάξει κανείς παιδικά σχέδια σπιτιών για να διακρίνει την αρχετυπική σημασία της κατοικίας. Τα παιδιά, έχοντας μεγαλύτερη επαφή με το ασυνείδητο τους, σχεδιάζουν το σπίτι που έχουν μέσα τους, και όχι κάποιο υπαρκτό εξωτερικό πρότυπο. Χρησιμοποιούν, έτσι, περισσότερο σύμβολα, όπως η μυτερή σκεπή, η υπέρμετρα μεγάλη πόρτα, και η καμινάδα που βγάζει καπνό. Ειδικά το τελευταίο στοιχείο εμπεριέχει πρόσθετο νόημα, αφού είναι το μόνο που φανερώνει εξωτερικά την κατοίκηση του σπιτιού. «Εστία», εξάλλου, είναι λέξη ταυτόσημη με το σπίτι, ενώ η γενεαλογική ταυτότητα του «οίκου» χαρακτηρίζεται «τζάκι».
 |
 |
 |
|
Με την πρόοδο στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης, είναι πολύ πιθανό ακόμη και οικιακοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές να βρίσκονται σύντομα σε θέση να αναγνωρίζουν πίσω από πολυεπίπεδες ή αποσπασματικές εικόνες όπως αυτές την έννοια «σπίτι». Είναι ωστόσο αμφίβολο, όσο και αν τελειοποιηθούν τα τεχνητά νευρωνικά δίκτυα, κατά πόσο υπολογιστές θα φτάσουν ποτέ σε θέση να προσομοιώνουν ικανοποιητικά, όχι την οπτική πληροφορία, αλλά τη συναισθηματική αντίδραση ενός ανθρώπινου εγκεφάλου μπροστά σε όψεις όπως οι παραπάνω. |
Στο βιβλίο του "Psychanalyse de la Maison" ("Ψυχολογία του Σπιτιού" – ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ), ο Γάλλος αρχιτέκτονας Olivier Marc έκανε λόγο για την ύπαρξη μίας οικουμενικής «γλώσσας του σπιτιού», κοινής μεταξύ διαφορετικών εθνοτήτων, κοινωνιών και θρησκειών, εγγεγραμμένης στο συλλογικό ασυνείδητο της ανθρωπότητας. Έχοντας διενεργήσει αρχιτεκτονικές μελέτες αρχικά στο Μαρόκο, ο Marc είχε ζήσει για ένα διάστημα στην Αίγυπτο και στην Ελλάδα πριν αναχωρήσει για την Άπω Ανατολή, όπου διεξήγαγε έρευνες μεταξύ 1960 και 1968. Αργότερα, αφού μελέτησε οικισμούς σε πολικές περιοχές και ερήμους, έζησε στην Αφρική, κάνοντας ενδιάμεσα ταξίδια στην Ινδία, τα Ιμαλάια και το Αφγανιστάν. Αυτή η μακρόχρονη ενασχόληση με αρχιτεκτονικές παραδόσεις λαών από διαφορετικά μήκη και πλάτη του κόσμου έδωσε την ευκαιρία στον Γάλλο αρχιτέκτονα να διακρίνει μοτίβα που, σε συνδυασμό με άλλες παρατηρήσεις, οδήγησαν στη διατύπωση μιας ευρύτερης θεωρίας. Συγκεκριμένα, στο βιβλίο του προσδιορίζονται τέσσερα βασικά σύμβολα –ο κύκλος, το τρίγωνο, το τετράγωνο και ο σταυρός– τα οποία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο συνιστούν τη βάση για κάθε ιερό κτίσμα, κάθε πολιτισμού στην ιστορία της ανθρωπότητας. Παράλληλα, επισημαίνεται η εγγενής σημασία των συμβόλων αυτών στην ανθρώπινη ψυχή, με τη συχνή ανάδυση τους σε κάθε στάδιο εξέλιξης της, από τη νηπιακή ηλικία και τα πρώτα παιδικά σχεδιάσματα, ως την πνευματική ολοκλήρωση και τις περιγραφές πεφωτισμένων σοφών ανά τον κόσμο. Ο συγγραφέας καταλήγει στο ότι το σπίτι αποτελεί έκφραση του εαυτού, και σε ένα βαθύτερο επίπεδο ενέχει θέση προσωπικού ναού, ενσωματώνοντας έναν αρχέγονο κώδικα συμβολισμών που εξελίχθηκε παράλληλα με την εξέλιξη της ανθρωπότητας.
Ανάλογες προσεγγίσεις από άλλες πηγές έχουν καταλήξει σε παρόμοια συμπεράσματα, κι αυτό δεν προκαλεί έκπληξη. Καθετί που σχετίζεται με το σπίτι είναι συνυφασμένο με συμβολισμούς, οι οποίοι επιφανειακά μπορεί να αλλάζουν από εποχή σε εποχή αλλά στο βάθος τους παραμένουν ίδιοι. Το σπίτι συνιστά αυτοτελές σύμβολο και ταυτόχρονα προβολή όλων αυτών των συμβολισμών, όπως ακριβώς ως κτίσμα συνενώνει επιμέρους χώρους και στοιχεία.
 |
 |
 |
 |
|
Η είσοδος συγκαταλέγεται στα κύρια συμβολικά στοιχεία του σπιτιού, καθώς επιτρέπει ή αποτρέπει την επικοινωνία με τον έξω κόσμο. Στην ενότητα "Η Αθηναϊκή Καγκελαρία" μιλήσαμε για τα σύμβολα που φέρουν καγκελόπορτες παλιότερων εποχών, όμως προφανώς το θέμα δεν εξαντλείται εκεί. Οι πόρτες των δύο πάνω φωτογραφιών ανήκουν σε γειτονικά μεταξύ τους σπίτια στο Μεταξουργείο – το πρώτο, ένα μικρό φτωχικό με στέγη από τσίγκο, ενώ το δεύτερο, μία μεγάλη αρχοντική κατοικία. Παρά τη διαμετρική αυτή διαφορά, οι δύο είσοδοι φέρουν το ίδιο σύμβολο, και μάλιστα τονισμένο (το όστρακο συμβολίζει γενικά την καλή τύχη και τη γονιμότητα, αλλά έχει και διάφορους άλλους, λιγότερο διαδεδομένους συμβολισμούς). Οι κατοικίες των δύο κάτω φωτογραφιών εντοπίζονται στην Κηφισιά και απέχουν μεταξύ τους μερικές δεκάδες μέτρα. Στην πρώτη, ένας εφορμών αετός που περιβάλλεται από ένα φίδι έχει τοποθετηθεί εν είδει οικοσήμου, ενώ στη δεύτερη ένα καλοσυνάτο gargoyle επιτηρεί από ψηλά το ποιος μπαίνει και ποιος βγαίνει. |
Το συμβολικό φορτίο της κατοικίας δεν περιορίζεται, βέβαια, στα σχήματα και στις μορφές. Μιλήσαμε πριν για ζωτικό χώρο. Ακόμη κρισιμότερα, το σπίτι είναι ζωτικός χρόνος. Στο εσωτερικό του περνάμε τις περισσότερες ώρες της ζωής μας, από την πρώτη ακόμα συνειδητοποίηση του εαυτού και τα πρώτα μας, αβέβαια βήματα. Σε εκείνη τη νηπιακή ηλικία, το σπίτι μάς εκπαιδεύει, διδάσκοντας μας κλίμακες, κανόνες κίνησης – το χώρο τον ίδιο με τις διαστάσεις του. Μας προετοιμάζει, έτσι, πριν βγούμε στον έξω κόσμο, και δεν παύει να λειτουργεί ως ένα είδος μήτρας και στις επόμενες φάσεις της ζωής μας. Άλλοτε το βιώνουμε ως καταφύγιο, άλλοτε ως εφαλτήριο για μια νέα αρχή, άλλοτε ως μοναδικό σταθερό σημείο αναφοράς, ζωτικό για την ψυχική μας ισορροπία, μέσα σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Το σπίτι είναι το μέρος στο οποίο πάντα επιστρέφουμε. Κι από την άλλη, στην πραγματικότητα, ποτέ δεν επιστρέφουμε στο ίδιο ακριβώς σπίτι. Γιατί η αίσθηση της κατοικίας δεν είναι κάτι το στατικό, αλλά μεταβάλλεται ανάλογα με παραμέτρους εσωτερικές, όπως η στιγμιαία διάθεση ή η ηλικία, και εξωτερικές, όπως η ώρα του εικοσιτετραώρου ή η εποχή του έτους. Το σπίτι μπορεί, έτσι, να αλλάζει από στενόχωρο σε αχανές, από φωτεινό σε σκοτεινό, από ασφυκτικά γεμάτο σε εκκωφαντικά άδειο. Κι ωστόσο, η αίσθηση της οικειότητας παραμένει πάντα ίδια και μοναδική. Κάθε σπίτι έχει τη δική του μυρωδιά.
Όλα τα ζώα διαμορφώνουν κάποιου είδους φωλιά, ένα χώρο προφυλαγμένο από φυσικά φαινόμενα και προστατευμένο από παρείσακτους. Οι άνθρωποι, όχι μόνο δεν αποτελούμε εξαίρεση, αλλά έχουμε αναγάγει την οικία στη βασική μας ιδιοκτησία, τοποθετώντας την στο επίκεντρο των οικονομικών και κοινωνικών μας πολιτικών. Κατά συνέπεια, δεν προξενεί εντύπωση το ότι μεταξύ εκείνων που εκφράζουν κοινωνική αμφισβήτηση συγκαταλέγονται άνθρωποι που ζουν ως άστεγοι, όχι από ανάγκη, αλλά από επιλογή. Θα είχε ενδιαφέρον η σκιαγράφηση του ψυχολογικού προφίλ τέτοιων ατόμων, και η σύγκριση με το αντίστοιχο προφίλ τυπικών κατοίκων των πόλεων. Ποιος ζει πιο ελεύθερος; Η αυθόρμητη απάντηση θα ήταν οι πρώτοι. Ωστόσο, κάθε επιλογή φέρει τις δικές της σκλαβιές και τις δικές της ελευθερίες. Ίσως τελικά ένας κάτοικος να είναι πιο ελεύθερος. Γιατί το σπίτι αποτελεί μέσο στο να γίνει κανείς αυτό που θέλει να γίνει.
Κάθε βράδυ, σαν σε πράξη αντίστασης προς το επερχόμενο σκοτάδι, η πόλη μεταμορφώνεται σε μια θάλασσα από φώτα. Από μακριά, τα φώτα αυτά μοιάζουν μικροσκοπικά, λαμπυρίζοντας πιο έντονα όσο η νύχτα προχωράει. Υπάρχουν φώτα δρόμων, αυτοκινήτων, γραφείων, όμως τα περισσότερα υποσημαίνουν την κατοικία κάποιου, καθένα διαφορετικό από τα υπόλοιπα, φορτωμένο με τις δικές του ιστορίες και μυστικά. Ακόμη και τα έρημα σπίτια, εκείνα στα οποία κανένα φως δεν ανάβει πλέον, εξακολουθούν να αφηγούνται ιστορίες. Κοιτάζοντας τα, ειδικά τις ώρες εκείνες, δεν είναι εύκολο να πει κανείς κατά πόσο ήταν οι άνθρωποι που έγραψαν τις ιστορίες των σπιτιών ή τα σπίτια που έγραψαν τις ιστορίες των ανθρώπων. Σε κάθε περίπτωση, ναι, τα σπίτια έχουν δική τους ζωή. Και μέσα τους κλείνουν όλα τα θαύματα και τα μυστήρια του κόσμου.
|
|
|
