Κυρίαρχη αίσθηση σε ό,τι αφορά την ανθρώπινη ύπαρξη είναι εκείνη της διαδρομής – της γραμμικής πορείας με αρχή, μέση και τέλος. Μικρή σημασία έχει το αν στην πραγματικότητα κάθε τέτοια διαδρομή κυριαρχείται από διακλαδώσεις, επίπεδα, κύκλους και αδιέξοδα· είναι η εντύπωση της γραμμικής πορείας εκείνη που τελικά μένει, καθώς ο χρόνος, και μάλιστα ο αμείλικτος βιολογικός χρόνος, παραμένει υπέρτατος ρυθμιστής στις υποθέσεις των ανθρώπων. Αντιμέτωπες με τη νομοτέλεια αυτή, οι κοινωνίες αναζήτησαν τρόπους, αν όχι απαλλαγής από τα δεσμά του χρόνου –κάτι τέτοιο θα φάνταζε μάλλον ουτοπικό– τουλάχιστον μιας κάποιας άμβλυνσης των περιορισμών τους. Βασικό ζητούμενο ήταν ανέκαθεν η προοπτική συνέχειας, η διασφάλιση του ότι κάτι από την ατομική υπόσταση θα εξακολουθούσε να επιβιώνει και μετά το βιολογικό τέλος. Η Φύση φρόντιζε εξ αρχής να αντισταθμίζει το αναπόφευκτο της βιολογικής λήξης με τη δημιουργία απογόνων, και ο πολιτισμός, εξελίσσοντας νέες νόρμες, επινόησε τα δικά του υπαρξιακά αντίβαρα. Σταδιακά, μάθαμε να νιώθουμε ότι ένας άνθρωπος μπορεί να απαθανατίζεται μέσα από τις πράξεις, τα λόγια, την τέχνη, τα έργα, ακόμη και απλώς μέσα από τη διατήρηση της μορφής ή του ονόματος του – τελικά, οποιασδήποτε μνήμης ταυτότητας. Ως κόμβος ανθρώπινης δραστηριότητας, η πόλη είναι το κατ' εξοχήν μέσο εγγραφής τέτοιων υπομνήσεων. Και δεν έχει κανείς παρά να κοιτάξει οπουδήποτε στον ιστό της –στα κτίρια, στα ονόματα των οδών, στα αγάλματα– για να τις συναντήσει.
Μέσα από όλα αυτά, η πόλη δρα ως ένας έμμεσος μηχανισμός συνέχειας, συγκεράζοντας ιστορίες ανθρώπων διαφορετικών γενεών. Πρόκειται για ιστορίες κάθε είδους, μικρές και άγνωστες οι περισσότερες, εγγεγραμμένες παντού, από το κεντρικότερο μέγαρο μέχρι το τελευταίο πεζούλι. Σχηματίζεται έτσι τελικά ένα κουβάρι ιστοριών μέσα σε ιστορίες, καθώς στον ιστό της πόλης τέμνονται καθημερινά οι πορείες χιλιάδων ανθρώπων. Τέμνονται κυριολεκτικά, αλλά και με την ευρύτερη έννοια. Γιατί, οι αναρτήσεις π.χ. των αστών στα κοινωνικά δίκτυα ή στα διάφορα blog δεν παύουν να απηχούν ουσιαστικά ιστορίες της πόλης. Μάλιστα, καθώς ψηφιακά ληξιαρχεία δεν υπάρχουν, και κανένα «delete» δε διαγράφει ποτέ οριστικά τα δεδομένα των χρηστών από το Διαδίκτυο, το πιθανότερο είναι ότι, στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον, εξειδικευμένες εταιρίες θα αναλαμβάνουν την ανάσυρση ψηφιακών λειψάνων προγόνων, ανασυνθέτοντας μέσω αυτών τις ιστορίες τους. Και θα υπάρχει μεγάλη ζήτηση για υπηρεσίες του είδους, μιας και η ανθρώπινη ανάγκη για συνέχεια δε στρέφεται μόνο στο μέλλον, αλλά και στο παρελθόν.
Κατ' αυτόν τον τρόπο, ο αστικός ιστός –ένας ιστός ζωντανός από πολλές απόψεις– λειτουργεί ως εκμαγείο της ύπαρξης των κατοίκων, διαφυλάσσοντας τη μνήμη τους. Όσο για τις ιστορίες τις ίδιες, συνήθως δεν είναι εύκολο να ξεδιαλυθούν μεταξύ τους, ούτε και να προσδιοριστεί το πού ξεκινούν και πού τελειώνουν. Αιτία γι' αυτό είναι η πολυμέρεια της πόλης, η χαοτικότητα των συμβάντων, αλλά και ο τυχαίος τρόπος με τον οποίο οι πορείες των ανθρώπων αλλάζουν εξαιτίας τους. Μπορεί, έτσι, δύο ξένες μεταξύ τους ιστορίες να προκύπτουν ως παρενέργεια η μία της άλλης, ή ως επακόλουθα κάποιας τρίτης, φαινομενικά ασύνδετης κατάστασης. Ακόμη πιο καθοριστικά, κάθε τέτοια ιστορία αποκλείει αυτόματα σειρά άλλων, δυνητικών ιστοριών, που θα μπορούσαν να είχαν εκτυλιχτεί στη θέση της.
Ιδωμένη έτσι, η εικόνα είναι απειρική. Κατά μία διαφορετική οπτική, ωστόσο, υπάρχει μία μόνο ιστορία, που ξεκίνησε ταυτόχρονα με την πόλη και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Σε κάθε περίπτωση, ανεξάρτητα από την οπτική που θα επιλέξει κανείς, η λέμφος της πόλης είναι οι ιστορίες των κατοίκων της. Όλων των ειδών οι ιστορίες, σε όλων των ειδών τις πλοκές κυκλοφορούν μέσα εκεί: ιστορίες που θα παιχτούν στα δελτία ειδήσεων, ιστορίες που θα περάσουν στα ψιλά των εφημερίδων, ιστορίες που θα συζητηθούν για λίγο πριν ξεχαστούν, και βέβαια, ιστορίες που δε θα μάθει ποτέ κανείς.
|
|
|
