Το κτίριο της Ακαδημίας 58α είναι διώροφο. Όπως φαίνεται και στο σχεδιάγραμμα της κάτοψης, οι χώροι των δύο ορόφων («gallery A» και «gallery Β») είναι διαχωρισμένοι σε τμήματα διαδρόμων («sections») και κυρίως αίθουσες («rooms»). Στους χώρους αυτούς εκτίθενταν τα αντικείμενα της συλλογής Λοβέρδου. Λίγο μετά την παραχώρηση της στο Βυζαντινό Μουσείο το 1979, η κυρίως οικία της Μαυρομιχάλη 6 μαζί με τις αίθουσες («rooms») του Μουσείου Λοβέρδου αξιοποιήθηκαν, όπως είπαμε, ως βεστιάριο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (διοργανώνονταν και κάποιες εκδηλώσεις εκεί), ενώ οι διάδρομοι του μουσείου («sections») σφραγίστηκαν με τούβλα και χρησιμοποιήθηκαν ως αποθηκευτικοί χώροι.
Ας ξεκινήσουμε, όμως, την περιήγηση μας από το διάδρομο του ισογείου («gallery A», sections 1–4):
|
Η είσοδος της οδού Ακαδημίας από το εσωτερικό του κτιρίου, και συγκεκριμένα από το «section 2». |
|
Επιγραφή πάνω από το εσωτερικό της εισόδου, όπου αναγράφεται ο σκοπός ίδρυσης του μουσείου: «...Ίνα υπομιμνήσκει ότι εις την ιεράν ταύτην τέχνην των Πατέρων των οφείλουσιν οι Έλληνες την διατήρησιν της πίστεως και της εθνικής ενότητος, την χαλύβδωσιν των ψυχών αυτών κατά τους μεγάλους της φυλής αγώνας και αυτήν έτι την ελευθερίαν των.» |
|
Ο σιδερένιος δράκος που κοσμούσε μέχρι το 1993 το υπέρθυρο της εισόδου, παρατημένος στο πάτωμα του «section 2». Ο δράκος αυτός αφαιρέθηκε μετά το θόρυβο που δημιούργησε η υπόθεση των «σατανιστών της Παλλήνης», εκείνη την εποχή. Η ιδιωτεία κάποιων δημοσιογράφων, αλλά και μερίδας του κοινού που τους παρακολουθεί, ανάγκασε κάποιον αρμόδιο να απομακρύνει τον δράκο από την πρόσοψη του κτιρίου, καθώς αυτός προβλήθηκε από τηλεοπτικές εκπομπές ως σατανιστικής συμβολικής έμβλημα (!), ενώ το κτίριο της Ακαδημίας 58α παρουσιάστηκε ως χώρος διοργάνωσης σατανιστικών τελετών. |
 |
 |
| Αριστερά: άποψη του «section 3». Δεξιά: άποψη της οροφής του «section 3». |
|
Ένας ακόμη πολυέλαιος, κάπου στο διάδρομο του ισογείου του μουσείου. |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
|
Πάνω αριστερά: λήψη από το «section 4», εκεί όπου αυτό ενώνεται με το «section 3». Στο βάθος, η είσοδος από την Ακαδημίας. Πάνω δεξιά: ξεχασμένα εκθέματα στο «section 4». Κέντρο αριστερά: η σκάλα στο τέλος του «section 4» που συνδέει το ισόγειο («gallery A») με τον 1ο όροφο του μουσείου («gallery B»). Κέντρο δεξιά: άποψη από την κορυφή της σκάλας του «section 4» του 1ου ορόφου. Κάτω αριστερά: σκονισμένοι πολυέλαιοι και κορνίζες, κάτω από τη σκάλα της προηγούμενης φωτογραφίας. Κάτω δεξιά: πίσω από τη σκάλα, η χτισμένη με τούβλα δίοδος προς το «room 1». |
Ανεβαίνοντας τώρα τη σκάλα του «section 4» του ισογείου, οδηγούμαστε στο στενόμακρο διάδρομο του 1ου ορόφου (Gallery B, sections 1–5) του μουσείου.
| «section 2» του 1ου ορόφου. |
| Διαχωριστική καμάρα μεταξύ «section 1» και «section 2» του 1ου ορόφου. |
| Λεπτομέρεια ενός από τα δύο επιχρυσωμένα κιονόκρανα της καμάρας. |
 |
 |
|
Αριστερά: ψηφιδωτή απεικόνιση, άνω αριστερά της καμάρας. Πρόκειται για τον Γεράσιμο Λοβέρδο, Αρχιεπίσκοπο Κεφαλληνίας, ο οποίος απεβίωσε σε ηλικία 120 χρονών. Δεξιά: ψηφιδωτή απεικόνιση ενός ακόμη προγόνου του Δ. Λοβέρδου, άνω και δεξιά της καμάρας. |
| Εστεμμένος γενειοφόρος άνδρας, πάνω ακριβώς από την καμάρα. |
| Άποψη του ενός από τους δύο τρούλους του 1ου ορόφου («gallery B»). |
|
Ξυλόγλυπτο διαχωριστικό τέμπλο, από το «section 3» προς το «section 4». Στο βάθος, διακρίνεται το παράθυρο του 1ου ορόφου που βλέπει στην οδό Ακαδημίας. |
 |
 |
|
Αριστερά: λεπτομέρεια του τέμπλου από την πλευρά του «section 3». Δεξιά: λεπτομέρεια του τέμπλου, από την πλευρά του «section 4». |
| Ξυλόγλυπτη πλάτη εκκλησιαστικού καθίσματος, στο «section 5» του 1ου ορόφου. |
| Το παράθυρο του «section 5» του 1ου ορόφου που βλέπει στην οδό Ακαδημίας. |
| Ένας ακόμα σιδερένιος δράκος, παρατημένος στο πάτωμα του 1ου ορόφου («gallery B»). |
|
Στα αριστερά της φωτογραφίας διακρίνεται μία στριφογυριστή σιδερένια σκάλα. Από τη σκάλα αυτή, που επικοινωνεί με την οροφή του κτιρίου, μπορεί κανείς να εισέλθει στο διάδρομο του 1ου ορόφου (sections 1–5, «gallery B»), ο οποίος, όπως και ο διάδρομος του ισογείου (sections 1–4, «gallery A»), είχε διαχωριστεί με τούβλα από το υπόλοιπο μουσείο και το μέγαρο της Μαυρομιχάλη 6 την εποχή που το τελευταίο λειτουργούσε ως βεστιάριο. |
|
Άποψη του «section 1» του 1ου ορόφου από την κορυφή της στριφογυριστής σκάλας που οδηγεί στην ταράτσα του κτιρίου. Διακρίνεται σκόνη δεκαετιών. |
| Δίπλα στη βάση της στριφογυριστής σκάλας («section 1» 1ου ορόφου). |
 |
 |
 |
 |
|
Πάνω αριστερά: κάπου στο διάδρομο του 1ου ορόφου («gallery B»). Πάνω δεξιά: βυζαντινά εκκλησιαστικά σκεύη, σε προθήκη δεξιά της προηγούμενης φωτογραφίας. Κάτω: αρχαιοελληνικά αντικείμενα με ανάγλυφες παραστάσεις, αφημένα στο πάτωμα του διαδρόμου του 1ου ορόφου. |
Οι διάδρομοι του 1ου και 2ου ορόφου είχαν, όπως είπαμε, αποκλειστεί από το υπόλοιπο τμήμα του Μουσείου Λοβέρδου (rooms), καθώς οι δίοδοι επικοινωνίας είχαν κτιστεί με τούβλα λίγο μετά τη δωρεά του κτιρίου στο Βυζαντινό Μουσείο. Η πρόσβαση στο μη αποκλεισμένο τμήμα είναι δυνατή μέσω της κυρίως οικίας στη Μαυρομιχάλη 6 (αριστερά του «room 2», εκεί όπου το σχέδιο της κάτοψης διακόπτεται). Ας κάνουμε, λοιπόν, εδώ μια σύντομη περιήγηση και στο μη αποκλεισμένο τμήμα του μουσείου.
 |
 |
| Αριστερά: «room 1», στο ισόγειο. Δεξιά: ασυνήθιστο ψηφιδωτό στη θολωτή εσοχή που διακρίνεται στην κάτοψη του «room 1», αριστερά. |
|
Λίγο δίπλα από τη θολωτή εσοχή του «room 1», η πόρτα αυτή οδηγεί σε μία μικρή εσωτερική αυλή («yard»). |
|
Αρχαία κολώνα, ενσωματωμένη αυτούσια σε διακοσμητική καμάρα της μικρής εσωτερικής αυλής («yard»). Στο σχέδιο της κάτοψης, σημειώνεται με μικρό κύκλο. |
| Άποψη της εσωτερικής αυλής («yard»). |
 |
 |
|
Αριστερά: λεπτομέρεια της ξυλόγλυπτης σκάλας που από το εσωτερικό του «room 1» (ισόγειο) οδηγεί στο «room 3» (1ος όροφος). Δεξιά: εντοιχισμένη ξυλόγλυπτη παράσταση, κάτω από τη σκάλα της προηγούμενης φωτογραφίας. |
| Άλλη ξυλόγλυπτη παράσταση, κάπου εκεί κοντά. |
| Ο τρούλος αυτός αποτελεί την οροφή του «room 2». |
 |
 |
| Απόψεις του «room 3». |
|
Ένα από τα τζάκια της οικίας στη Μαυρομιχάλη 6 (έξω από το χώρο του μουσείου). Διακρίνονται τα ίχνη της πυρκαγιάς που παραλίγο να καταστρέψει το οίκημα, οδηγώντας στη σφράγιση και εγκατάλειψη του χώρου. |
Αυτό, λοιπόν, ήταν σε γενικές γραμμές το εσωτερικό του περίφημου κτιρίου της Ακαδημίας 58α. Με βάση τώρα τα όσα είδαμε, ας ξεκαθαρίσουμε επιτέλους μερικά πράγματα.
Και, κατ' αρχάς, το «εκκλησάκι» του κτιρίου μόνο εκκλησάκι δεν είναι. Η εντύπωση αυτή θα μπορούσε δικαιολογημένα να δημιουργηθεί εφόσον κανείς αντίκριζε από ψηλά τους θολωτούς τρούλους της οροφής. Μια έστω και βιαστική ματιά στο εσωτερικό του κτιρίου, όμως, θα αρκούσε για να διαπιστωθεί ότι οι τρούλοι αυτοί, όπως και τα διάφορα ξυλόγλυπτα τέμπλα και παραστάσεις που είδαμε, αποτελούσαν απλώς μέρος της διαρρύθμισης του Μουσείου Λοβέρδου. Όσο για τις αποκαλύψεις του «μυστικού ερευνητή» περί «μετακινούμενων καταπακτών που οδηγούν σε υπόγειες στοές» και περί «άντρου Ναϊτών Ιπποτών», ας τις αφήσουμε ασχολίαστες.
Σχετικά με τις «μυστικές συναθροίσεις περίεργων ομάδων ατόμων» των φημών που μας είχαν κινήσει το ενδιαφέρον για το κτίριο της Ακαδημίας 58α, εκεί, ίσως υπάρχει ένας πυρήνας αλήθειας.
Ο αδερφός του Διονυσίου, οικονομολόγος Σπυρίδων Λοβέρδος (1876–1938), είχε διατελέσει διευθυντής αρχικά της "Εθνικής" και έπειτα της "Γενικής Τράπεζας". Μετά την ίδρυση της "Λαϊκής Τράπεζας" είχε αναλάβει πρόεδρος του διοικητικού της συμβουλίου, με γενικό διευθυντή τον αδερφό του, Διονύσιο. Ο Σπ. Λοβέρδος ήταν μανιώδης βιβλιόφιλος, συγκροτώντας μία ιδιωτική βιβλιοθήκη 40.000 τόμων. Οι τόμοι της βιβλιοθήκης αυτής μεταφέρθηκαν αργότερα στο κτίριο του ιδρύματος που φέρει το όνομα του (Κηφισίας 256 και Όθωνος), του οποίου μάλιστα μία αίθουσα είχε διαρρυθμιστεί ώστε να θυμίζει εσωτερικό εκκλησιδίου. Παράλληλα με τις τραπεζιτικές του ασχολίες, ο Σπ. Λοβέρδος είχε ασχοληθεί και με ποικίλου περιεχομένου μελέτες, συγγράφοντας τις πραγματείες "Ο εθνικός πλούτος", "Η Αγία Πόλις", "Αποταμίευσις και ταμιευτήρια", "Η οικονομική επέμβασις του κράτους" και "Ο μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος". Το 1923 είχε εκλεγεί βουλευτής (γερουσιαστής τότε), ενώ από τις 10 Μαρτίου 1933 ως τις 29 Νοεμβρίου 1934, επί κυβερνήσεως Τσαλδάρη, είχε διατελέσει υπουργός Οικονομικών.
Μέσα σε όλα αυτά, ο Σπυρίδων Λοβέρδος είχε υπάρξει και τέκτονας, μέλος της Στοάς "Παρθενών" (το όνομα του περιλαμβάνεται στα αρχεία της Μεγάλης Στοάς της Ελλάδας – http://www.grandlodge.gr/diakekrimenoi-ellines-tektones-w-68014.html). Το γεγονός αυτό δεν προξενεί, φυσικά, την παραμικρή έκπληξη. Την εποχή εκείνη –και σε μικρότερο βαθμό και στις μέρες μας– ήταν σπάνιο να βρεθεί πολιτικός, οικονομικός παράγοντας ή υψηλόβαθμο στέλεχος δημόσιου οργανισμού που να μη συμμετείχε σε κάποια σχετιζόμενη με τον Τεκτονισμό ομάδα. Οι τέκτονες, τότε όπως και σήμερα, περισσότερο αποτελούσαν ένα κλειστό κλαμπ ανθρώπων με οικονομική, πολιτική, δημοσιογραφική ή άλλη δύναμη, παρά οργάνωση σχετιζόμενη με τη θρησκεία.
Η κατοικία, τώρα, του Σπυρίδωνα Λοβέρδου βρισκόταν –με την παλιά αρίθμηση της οδού– στην οδό Ακαδημίας 65 (το 1930, οκτώ χρόνια πριν αποβιώσει, είχε μετακομίσει στη Ζαλοκώστα 3), λίγα μέτρα μακρύτερα από την οικία και το μουσείο του αδερφού του. Είναι, λοιπόν, πολύ πιθανό στον υποβλητικό και ιδεώδη για συναθροίσεις χώρο του Μουσείου Λοβέρδου να συγκεντρώνονταν κατά καιρούς τέκτονες – σημαίνοντα πρόσωπα της εποχής (σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτη πληροφορία, το χώρο της Ακαδημίας 58α επισκέπτονταν τακτικά κατά το παρελθόν ορισμένοι δήμαρχοι Αθηναίων). Την πιθανότητα αυτή ενισχύει και η τεκτονική συμβολιστική πολλών από τα εσωτερικά διακοσμητικά στοιχεία του μουσείου, που είδαμε. Το πιθανότερο είναι, άλλωστε, εκτός του Σπυρίδωνα, και ο Διονύσιος Λοβέρδος να ανήκε σε κάποια σχετική Στοά.
Στο σημείο αυτό, όμως, έφτασε η ώρα να αποχαιρετίσουμε το Μουσείο Λοβέρδου.
Είναι καιρός να δούμε και κάποια περάσματα, πραγματικά υπόγεια.
|
|
|
